Στο νότιο άκρο της Σπιανάδας, κοντά στην πύλη Ραιμόνδα, βρίσκονταν οι στρατώνες Πασχαλίγου ή Grimani, από τους μεγαλύτερους στρατώνες της πόλης, χωρητικότητας χιλίων περίπου στρατιωτών. Οι στρατώνες που βρίσκονταν έξω από τα φρούρια, στην πόλη της Κέρκυρας, ήταν ο στρατώνας Grimani (για το πεζικό), ο στρατώνας Correr (για το πυροβολικό), και ο στρατώνας της Σπηλιάς.Οι δύο πρώτοι είχαν χωρητικότητα 1500 στρατιώτες.

Ο Grasset Saint-Sauveur, στην περιγραφή που δίνει για την πόλη της Κέρκυρας αναφέρει :
“Στα όρια της Σπιανάδας, προς τ’ αριστερά, κοντά στην πύλη Ραιμόνδα, βρίσκονται οι στρατώνες του πυροβολικού. Είναι καλά κτισμένοι καί μπορούν να περιλάβουν 600 άτομα περίπου, τα οποία εξασκούνται σε μία μικρή αυλή που κλείνει με ένα σιδερένιο κιγκλίδωμα. Κοντά στους στρατώνες βρίσκεται η κατοικία του γενικού λοχία των βενετικών λόχων ή του στρατάρχη των βενετικών στρατευμάτων. Δεν έχει τίποτε το αξιόλογο. Πίσω από την κατοικία υπάρχουν άλλοι στρατώνες για τα ιταλικά, στρατεύματα, που έχουν χωρητικότητα 1000 περίπου άτομα, ένας ταξίαρχος έχει επίσης εκεί την κατοικία του”

Δεν είναι εξακριβωμένη η ακριβής χρονολογία κατασκευής των στρατώνων Grimani, μπορούμε όμως να υποθέσουμε ότι κτίστηκαν μετά από την οχύρωση του προαστίου, όπως μας πληροφορεί και ο Α. Μάρμορας: “Μετά από τον τουρκο-βενετικό πόλεμο του 1571, απαιτήθηκε να γίνουν στρατώνες εις εγκατάστασιν των στρατιωτών και να περιτειχισθεί η πόλις“.
Μέχρι τότε στρατώνες υπήρχαν μέσα στο παλαιό φρούριο, όπου βρίσκονταν και άλλες στρατιωτικές εγκαταστάσεις.
Στα πλαίσια του νέου αμυντικού σχεδίου το οποίο περιελάμβανε την παλιά πόλη, το προάστιο και το λιμάνι, σχεδιάστηκε η κατασκευή κτιρίων που συνδέονταν με στρατιωτικές λειτουργίες και υπηρεσίες. Στις αρχές του 17ου αι. η στρατιωτική μηχανή των Βενετών στο Λεβάντε απαιτούσε την κατασκευή καταλυμάτων για τη φρουρά. Οι στρατώνες Πασχαλίγου ή Grimani, αν λάβουμε υπ’ όψιν το γεγονός ότι πήραν το όνομα τους από τους προβλεπτές της εποχής που κτίστηκαν, θα πρέπει να είναι έργο των αρχών του 17ου αι.

Στρατώνες Πασχαλίγου ή Grimani (Ιόνιος Ακαδημία) – Quartier Grimani.

Στρατώνες Πασχαλίγου

Πρόκειται για ένα κτίριο τριώροφο με κάτοψη σε σχήμα Γ, του οποίου το ένα σκέλος είναι περίπου 40.00 μέτρα και το άλλο περίπου 97.00. Μία επιβλητική διπλή σκάλα εξωτερική οδηγεί στην κύρια είσοδο των στρατώνων,η οποία βρίσκεται στη βάση του Γ, στην ανατολική πλευρά τους. Εσωτερικά το κτίριο διατρέχει ένας επιμήκης διάδρομος στο ισόγειο είναι κεντρικός και έχει από τις δύο πλευρές διατεταγμένους ίσους χώρους, ενώ στους δύο ορόφους βρίσκεται στην εσωτερική πλευρά εξυπηρετώντας μία σειρά διαμερισμάτων. Το υπόγειο στεγάζεται με σταυροθόλια και οι χώροι του θα χρησίμευαν μάλλον για αποθήκες. Η πρόσοψη έχει απλή γραμμή, με τη χαρακτηριστική συμμετρία των κτιρίων του 17ου αι. Στο ισόγειο υπάρχει η κεντρική είσοδος με δύο συμμετρικά ορθογωνικά παράθυρα πλαισιωμένα με μεγάλους λίθους σε ριπιδοειδή διάταξη. Οι δύο άλλοι όροφοι ακολουθούν τους άξονες του ισογείου, κι έχουν ο καθένας από έναν μικρό εξώστη στην ανατολική πλευρά του κτιρίου, επάνω από την κεντρική είσοδο.
Τα παράθυρα τους είναι απλά και πιο επιμήκη από αυτά του ισογείου, περιβαλλόμενα από ένα απλό λίθινο πλαίσιο που εξέχει λίγο από τον τοίχο και στέφεται με ένα γείσο με απλό κυμάτιο.
Λίθινες ταινίες τονίζουν τη στάθμη των ορόφων, που μειώνεται εξωτερικά καθ’ ύψος και αποτελούν ένα ακόμη διακοσμητικό στοιχείο της πρόσοψης. Οι γωνίες του κτιρίου είναι επίσης διαμορφωμένες προσεκτικά με ωραία αρμολογημένους λίθους .
Ο Λέοντας που είναι τοποθετημένος στο στηθαίο της κύριας σκάλας εισόδου του κτιρίου μεταφέρθηκε το 1942 από τη βασιλική Πύλη της Κέρκυρας. Σήμερα, μετά από την αποκατάσταση του στεγάζει τμήματα του Ιονίου Πανεπιστήμιου.

 Στρατώνας Correr – Quartier Correr.

Ο στρατώνας Correr βρίσκονταν , όπως μας πληροφορούν οι περιηγητές, κοντά στον στρατώνα Πασχαλίγου, στην νότια άκρη της Σπιανάδας, και προορίζονταν για το πυροβολικό.
Επρόκειτο για διώροφο κτίριο, σχεδόν ορθογώνιο, το οποίο μπορούσε να φιλοξενήσει περίπου 600 άτομα.

 Στρατώνας Σπηλιάς- Quartier Spilea.

Στην πλατεία της Σπηλιάς, εμπρός από το Νέο φρούριο της Κέρκυρας, ήταν κτισμένοι οι ομώνυμοι στρατώνες, χωρητικότητας 2000 ατόμων. Το κτίριο των στρατώνων της Σπηλιάς είχε σχήμα Γ, αποτελούνταν από το ισόγειο και δύο ορόφους. Το ισόγειο των στρατώνων ακουμπούσε επάνω στο τείχος, και γι’ αυτό δεν είχε παράθυρα προς εκείνη την πλευρά. Το ίδιο συνέβαινε και με το πρώτο πάτωμα, διότι το τείχος ανέβαινε ως την κορυφή του πρώτου πατώματος. Μόνο στο δεύτερο πάτωμα υπήρχαν παράθυρα.

Σε τρεις χώρους ήταν χωρισμένο κτιριακά το συγκρότημα:
α) Στο χώρο της Πύλης της Σπηλιάς,
β) Στο διαμέρισμα του στρατιωτικού διοικητή του Νέου φρουρίου που είχε υπό τις διαταγές του τους άνδρες του στρατώνα,
γ) Στο στρατώνα, που κατελάμβανε το ισόγειο και τα δύο πατώματα.

Στο ισόγειο υπήρχαν δύο τεράστιες τραπεζαρίες για τους στρατιώτες και πέντε αίθουσες προς τη μεριά της θάλασσας για διάφορες χρήσεις των βαθμοφόρων. Σε όλους τους τοίχους αυτών των δωματίων υπήρχε προεξέχων σανίδωμα σε σχέδιο τραπεζιού.
Η πλευρά του κτιρίου προς το Νέο φρούριο κοβόταν στη μέση από μία κανιζέλα, που διέτρεχε το κτίριο σε όλο του το μήκος. Κάτω από αυτήν περνούσε ο κεντρικός αποχετευτικός αγωγός της πόλης.
Στα δωμάτια υπήρχαν κτιστές υποστηλώσεις που κράταγαν τα επάνω πατώματα. Τέλος, ο διάδρομος επικοινωνίας των δωματίων ήταν από τη μέσα πλευρά του κτιρίου, καλυμμένοί με βόλτα που στήριζαν το μπαλκόνι του επάνω πρώτου πατώματος.
Το πρώτο πάτωμα ήταν ο κυρίως στρατώνας. Περιελάμβανε ένα μεγάλο θάλαμο και πέντε μικρότερους. Είχε πέντε εσωτερικούς μικρούς διαδρόμους που συνέδεαν τα διαμερίσματα μεταξύ τους ώστε να υπάρχει δίοδος προς το εξωτερικό μπαλκόνι που περιέβαλε από όλες τις μεριές τον όροφο.( εκτός από τη μεριά του τείχους). Σε αυτά τα διαμερίσματα του πρώτου πατώματος, στρατωνίζονταν οι απλοί βαθμοφόροι.
Η κανιζέλα του ισογείου, ήταν καλυμμένη στο πρώτο πάτωμα με σανίδωμα που άφηνε ανοιχτούς τέσσερις φωταγωγούς . Ανάμεσα στους φωταγωγούς υπήρχαν άλλα τέσσερα μικρά δωμάτια με τζάκια για τη θέρμανση του μεγάλου θαλάμου που τα χρησιμοποιούσαν και σαν κουζίνες.
Το δεύτερο πάτωμα υψωνόταν πάνω από το τείχος και είχε σειρά από είκοσι παράθυρα προς την πλευρά της θάλασσας. Ήταν χωρισμένο σε 88 δωμάτια που αποτελούσαν μικρά διαμερίσματα. Το δεύτερο πάτωμα ήταν η κατοικία των αξιωματικών. Ένα περιφερειακό μπαλκόνι εξυπηρετούσε την επικοινωνία των διαμερισμάτων και αντικαθιστούσε απέξω τον εσωτερικό διάδρομο που δεν υπήρχε. Το κτίριο των στρατώνων κατεδαφίστηκε σχεδόν ολόκληρο κατά την περίοδο της βρετανικής προστασίας και ανακατασκευάστηκε με τη μορφή που έχει σήμερα. Μια πτέρυγα προστέθηκε στο κτίριο των βενετσιάνικων στρατώνων, όταν καταστράφηκε το τείχος και ανοικοδομήθηκαν οι νέοι στρατώνες. Στις αρχές του 20ου αιώνα προστέθηκε άλλη μια πτέρυγα.

 Συμπληρωματικά αναφέρουμε επίσης τους δύο στρατώνες του Νέου Φρουρίου (Quartier Grande in Campana, Quartier Galiazza in Campana), καθώς επίσης και την ονομασία των στρατώνων της πόλης την περίοδο των Γάλλων αυτοκρατορικών (1799-1807):

– Quartier Qrimani Quartier de Mars
– Quartier Correr Quartier Vauban
– Quartier Eriso Quartier de la Fraternitè
– Quartier Pasqualigo Quartier de la gloire
– Quartier ca ira – Quartier de la cloche
– Quartier Galeasa Quartier du 10 Aoust citadelle

Συμπερασματικά, θα μπορούσε να ειπωθεί πως τα κτίρια των στρατώνων, τόσο μέσα στην πόλη όσο μέσα στο φρούριο, επαναλαμβάνουν μία τυπική διάταξη με τον διάδρομο (στη μέση ή στην άκρη) να διατρέχει όλο το μήκος τους. και τα εκατέρωθεν διαμερίσματα. Είναι δε συνήθως τριώροφα και εκτείνονται σε μεγάλο μήκος. Η γραμμή τους είναι απλή και αυστηρή ακολουθώντας τους κανόνες της εποχής.

Απόσπασμα από : Βοσκοπούλου Χ. Χρυσούλα, Δημόσια κτίρια στην Κέρκυρα την περίοδο της βενετικής κυριαρχίας(1571-1797) , διδακτοεική διατριβή. Αρχείο Α.Π.Θ.

* * *

 

Διαβάστε επίσης...