Κατά την εκτέλεση των εργασιών που εκτελούνται στην οδό Γεωργίου Θεοτόκη, στο τμήμα ανάμεσα  στις οδούς Αγίας Σοφίας και Σουλεμβούργου, αποκαλύφθηκαν πριν λίγες μέρες θεμελιώσεις της βενετικής οχύρωσης  οι οποίες μαλλον αντιστοιχούν στη θέση της  Porta Reale (γνωστής σαν «Πορταριάλα»).

Η πιο γνωστή φωτογραφία της Porta Reale

Λίγα ιστορικά

Όταν κατά την περίοδο 1576-1588 υψώθηκε ο οχυρωματικός περίβολος της πόλης (τ’ απομεινάρια του οποίου προκαλούν ακόμα και σήμερα δέος και θαυμασμό), τέσσερις πύλες επέτρεπαν την επικοινωνία με το υπόλοιπο νησί:

  • Η πύλη του Αγίου Νικολάου που σώζεται στα «μπάνια τ’ Αλέκου»
  • Η πύλη της Σπηλιάς η οποία σώζεται και αυτή  (βόλτο του Μπονάτη)
  • Η Porta Raimonda που κατεδαφίστηκε από τους Άγγλους το 1837. Βρισκόταν δίπλα στο κηπάριο όπου το άγαλμα του Καποδίστρια και σώζεται μόνον η κάτοψή της στο Κτηματολόγιο της Ενετοκρατίας
  • Η Porta Reale, η οποία ήταν η κύρια πύλη επικοινωνίας με την εξοχή μέχρι τα χρόνια της Αγγλοκρατίας. Κατά την πολιορκία του 1716 εδώ είχε εγκαταστήσει  το στρατηγείο του ο Στρατάρχης Σούλεμπουργκ.

Βρισκόταν  στην κορτίνα που συνέδεε τον προμαχώνα Σαραντάρη (πάνω από τη Λαϊκή) με την πλατφόρμα του Αγίου Αθανασίου (πάνω από το Γυμναστήριο) και πλησιέστερα προς την πλατφόρμα σύμφωνα με τους οχυρωματικούς κανόνες της εποχής. Η κίνηση των πολιτών ανάμεσα στην πόλη και την ύπαιθρο γινόνταν μέσα από ένα μακρύ θολωτό χώρο, με μήκος περίπου26 μέτρα, που διέσχιζε όλο το σώμα της κορτίνας.

Η κατεδάφιση

Η Porta Reale κατεδαφίστηκε το 1893 επί δημαρχίας Μιχαήλ Θεοτόκη με αφορμή τη διάνοιξη του δρόμου και αφού προηγήθηκαν έντονες διαμάχες για το αν θα διατηρηθεί ή όχι. Τμήματά της πιστεύουμε ότι είναι οι ογκώδεις πεσσοί που είναι ενσωματωμένοι στο τειχίο που βρίσκεται στη  διασταύρωση των οδών Ριζοσπαστών και Ασπιώτη. Εκτός από την κάτοψή της στο «Κτηματολόγιο Ενετοκρατίας», έχουν σωθεί φωτογραφίες  και έχει αποθανατιστεί από Κερκυραίους καλλιτέχνες.

Στο κέντρο της εξωτερικής όψης, κάτω από το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου υπήρχε στα λατινικά η παρακάτω επιγραφή:

D.O.M. ET. NEM. SEM.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ, ΤΟΥ ΘΩΜΑ ΙΠΠΟΤΗ ΙΩΣΗΦ

ΣΥΝΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΓΙΟΣ, ΣΩΦΡΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ

ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΠΟΥ ΑΛΛΟΤΕ ΜΕΝ

ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥΣ ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟΥΣ

ΥΠΕΦΕΡΕ, ΑΛΛΟΤΕ ΔΕ ΑΠΟ ΕΜΠΡΗΣΜΟΥΣ ΕΡΕΙΠΩΘΗΚΕ

ΧΑΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ,

ΜΕ ΙΣΧΥΡΟΤΑΤΟΥΣ ΠΡΟΜΑΧΩΝΕΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΕΣΤΑΤΑ

ΤΕΙΧΗ, ΧΑΡΗ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΣΥΝΗ ΤΟΥ ΦΕΡΔΙΝΑΝΔΟΥ ΒΙΤΕΛΛΙ,

ΜΕ ΟΧΥΡΑ ΠΟΥ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ

ΚΑΙ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΔΙΑΚΟΣΜΗΜΕΝΑ

ΑΠΕΔΩΣΕ, ΜΕ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΣΕΒΟΥΣ ΒΕΝΕΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΑΠΟΝΤΕ ΗΓΕΜΟΝΕΥΟΝΤΟΣ

ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΠΙΖΑΝΗ ΠΡΟΒΛΕΠΤΟΥ

ΕΤΟΣ ΣΩΤΗΡΙΟΝ 1578

Από τις τότε αντιδράσεις 

Η συζήτηση για την κατεδάφιση είχε ξεκινήσει από το 1887 και παρά τις έντονες τεκμηριωμένες αντιρρήσεις από τους λόγιους της εποχής όπως ο Βροκίνης, ο Ι. Ρωμανός, ο Μάρκος Θεοτόκης και άλλοι, το θέμα πήρε … ταξικές διαστάσεις και η κατεδάφιση πραγματοποιήθηκε το 1893. Η μελέτη του Βροκίνη και οι αναφορές των Ρωμανού και Θεοτόκη σώζονται, ενώ δεν σώζονται οι αναφορές των καλλιτεχνών Βίλλα, Παχή και Ι. Δούσμανη.

Γράφει ο Μάρκος Θεοτόκης:

«Προς  τον Κον Δήμαρχον Κερκυραίων
Δια του υπ αριθ. 935  και από 6 Ιουνίου Υμετέρου επισήμου εγγράφου, διωρίσθην μέλος της επιτροπής εις ην  ανετέθη η γνωμοδότησις περί της αξίας της βασιλικής Πύλης.
Επί του αντικειμένου τούτου φρονώ, ότι ουδε΄ποτε το Δημοτικό Συμβούλιο Κερκυραίων ώφειλε ουχί μόνο να παραδεχθεί, αλλ’ ουδέ υπό συζήτηση να θέσει την καταστροφήν του κυριωτέρου και σημαντικοτέρου μνημείου του ανεγερθέντος επί Ενετοκρατίας και όπερ τα μέγιστα συνετέλεσε μάλιστα εις την του έτους 1716 πολιορκίαν, όπως μη υποπέσει η Κέρκυρα εις τον σκληρότερον των ζυγών.
Φρονώ επίσης ότι το μνημείον τούτον, πρέπον να μη παραμελείται, μηδέ εγκαταλείπηται εις την φθοράν υπό της Δημοτικής αρχής, ήτις καθήκον έχει να διατηρήσει και καθωραϊσει δια των αναγκαίων και καλλωπισμών και επισκευών.
Εν Κερκύρα τη 17 Ιουλίου 1887
Ευπειθέστατος, Μάρκος Θεοτόκης» 

Πόρτα Ρεάλε

 Κοιτάζοντας τους χάρτες

 Οι γνωστοί χάρτες της Βενετοκρατίας μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε τη θέση των τμημάτων των οχυρώσεων που έχουν κατεδαφιστεί,όπως και όλων των υπογείων διαβάσεων (κυρίως κοντραμίνες). Ήταν επομένως αναμενόμενο ότι κατά την πρόοδο των εργασιών πολύ πιθανόν η εκσκαφή να ακουμπούσε τις θεμελιώσεις των οχυρώσεων. Οι αναμενόμενες εκτιμήσεις και πιθανές προτάσεις της αρχαιολογικής υπηρεσίας θα καθορίσουν το «τι θα γίνει με τα ευρήματα». Πιστεύουμε όμως ότι ηχούν κάπως υπερβολικά απόψεις όπως «βρέθηκε η Πορταριάλα» ή «θάβεται η ιστορία μας».

Πάιρνοντας υπόψη ότι ο σωζόμενος όγκος των αναγεννησιακών οχυρώσεων της πόλης μας αποτελεί σημαντικότατο ιστορικό και τουριστικό κεφάλαιο πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να γίνει η επισήμανση της θέσης των θεμελίων και της οχυρωματικής γραμμής με παράλληλη τοποθέτηση στα πεζοδρόμια σταθερών ταμπλώ με φωτογραφίες της πύλης.

 

Γιώργος Ζούμπος

Όπως δημοσιεύτηκε στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 26/9/2015

* * *

 

Διαβάστε επίσης...