Για την ιστορία του Ριζοσπαστικού κινήματος στα Εφτάνησα κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας γνωρίζουμε αρκετά αλλά μας λείπουν και πολλά. Οι τρεις γνωστοί πολιτικοί σχηματισμοί των Ριζοσπαστών, των Μεταρρυθμιστών και των Καταχθονίων δεν ήταν κόμματα με τη σημερινή δομή. Γνωρίζουμε για τις λέσχες των Ριζοσπαστών στην Κεφαλονιά και τη Ζάκυνθο και τα καταστατικά τους αλλά δεν γνωρίζαμε (ως τώρα) για τις συνεδριάσεις και γενικά για τη λειτουργία τους και τη διαμόρφωση του πολιτικού λόγου τους. Πρόσφατα, o κεφαλονίτης ιστορικός Πέτρος Πετράτος επεσήμανε στο Ε.Λ.Ι.Α. κατάστιχο όπου περιλαμβάνονται πρακτικά συνεδριάσεων του «Δημοτικού Καταστήματος Αργοστολίου»

Ο βρετανικός στόλος αποπλέει από την Κέρκυρα για την Κεφαλονιά υπό το ναύαρχο W. Parker προκειμένου να κατασταλεί η «Στάση της Σκάλας» (Αύγουστος 1849). Κατά σειρά: το ατμόπλοιο «Odin» και τα πλοία της γραμμής «Howe» (των 120 πυροβόλων), «Caledonia» (των 120 πυροβόλων) και «Vengeance» (των 84 πυροβόλων)

Πολιτική λέσχη των Ριζοσπαστών

Το «Δημοτικόν Κατάστημα» ήταν μία από τις πολιτικές λέσχες των ριζοσπαστών της Κεφαλονιάς κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας, η οποία από την ίδρυσή της, το Γενάρη του 1848, μέχρι και την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα (1864) γαλούχησε τους νησιώτες με τα ριζοσπαστικά ιδανικά, προάσπισε με συνέπεια τις ριζοσπαστικές αρχές και διατήρησε πάντοτε ζωντανά τα οράματα του ριζοσπαστισμού. Σκοπός του «Δημοτικού Καταστήματος» ήταν «Η πολιτική και κοινωνική πρόοδος, επί τη βάσει της εθνικής αποκαταστάσεως», ενώ βασική του αρχή ήταν εκείνη της λαϊκής κυριαρχίας, που εδραζόταν στο τρίπτυχο «ελευθερία –ισότητα – αδελφότητα».
Οι αναγραφόμενες στο Βιβλίο Πράξεις είναι λίγες (15 συνολικά από 20 Νοέμβρη 1849 ως 3 Απρίλη 1850 έ.π.), αλλά σημαντικές καθώς συντάσσονται, η πρώτη, τρεις μήνες πριν από την εξέγερση της Σκάλας, και τα αιματηρά αντίποινα της «Βρετανικής Προστασίας», ενώ δυο περίπου μήνες πριν από την τελευταία (15η) Συνέλευση του «Δημοτικού Καταστήματος» είχαν διεξαχθεί στα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα οι πρώτες ελεύθερες εκλογές, οι οποίες για πρώτη φορά ανέδειξαν και Ριζοσπάστες βουλευτές.

Οργάνωση της Λέσχης

Από τα Πρακτικά προκύπτει ότι το «Δημοτικόν Κατάστημα» διοικείται από τριμελή Διεύθυνση, η οποία εκλέγεται από τα μέλη της λέσχης με μυστική ψηφοφορία. Λόγω έλλειψης καταστατικού δε γνωρίζουμε το χρόνο διάρκειας της θητείας των μελών της Διεύθυνσης, εάν όμως πάρουμε υπόψη μας ανάλογα καταστατικά, μπορούμε να δεχθούμε το τετράμηνο, ενώ για να εγγραφεί στο «Δημοτικόν Κατάστημα» νέο μέλος, απαιτείται, μετά από πρόταση μελών, απόφαση της Συνέλευσης. Τα μέλη υποχρεώνονταν στην καταβολή μηνιαίας συνδρομής – μια καταστατική υποχρέωση στην οποία αρκετά μέλη δεν ήταν συνεπή. Από τα καταγραφόμενα προβλήματα είναι προφανές ότι (ενδεχομένως ασυνείδητα), λειτουργούσαν μέσα στη λέσχη ομάδες ή δημιουργούνταν περιστασιακές συσπειρώσεις με βάση κάποιο ζήτημα.

25η Μάρτη 1850

Για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων γίνεται έκτακτη συνεδρίαση της Συνέλευσης των μελών του «Δημοτικού Καταστήματος». Τα μέλη συζητούν και αποφασίζουν για το πολιτικό πλαίσιο της εκδήλωσης και εκλέγου επιτροπή για την υλοποίηση της σχετικής απόφασης.
Ιδιαίτερο πάντοτε ενδιαφέρον συγκεντρώνει ο γιορτασμός της εθνικής επετείου της 25ης Μάρτη, αν και η επέτειος αυτή καθιερώνεται ως εθνική γιορτή για τα αγγλοκρατούμενα Επτάνησα στις 6/18 Απριλίου 1850, με απόφαση της Θ΄ Ιόνιας Βουλής. Η μέρα αυτή γίνεται γίνεται αφορμή για τους φιλελεύθερους και ειδικότερα τους ριζοσπάστες του νησιού να εκδηλώσουν τις αντιπροστασιανές διαθέσεις τους, να υπογραμμίσουν τα εθνικά τους αισθήματα, να προβάλουν την αγωνιστικότητά τους, να διατρανώσουν την πίστη τους στην κοινή ελληνική πατρίδα, αλλά και να δηλώσουν την αλληλεγγύη τους στον απελευθερωτικό αγώνα κάθε λαού.

Αργοστόλι 19ος αιώνας

Εκλογές 1850

Οι εκλογικές αναμετρήσεις, για την Ιόνια Βουλή ή για τα επαρχιακά συμβούλια, δημιουργούν έντονη κινητικότητα στη ριζοσπαστική λέσχη του Αργοστολιού, καθώς η Διεύθυνση και γενικότερα το σύνολο των μελών και φίλων της λέσχης πρέπει, αν και σε εχθρικό περιβάλλον, να δραστηριοποιηθούν για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος. Στην εκλογική μάχη του Φλεβάρη 1850, για την ανάδειξη των βουλευτών της Θ΄ Ιόνιας Βουλής, οι ριζοσπάστες παίρνουν μέρος για πρώτη φορά• οπότε επιβάλλεται ιδιαίτερη προσοχή.
Το ζήτημα των εκλογών αυτών απασχολεί τη Συνέλευση των μελών του «Δημοτικού Καταστήματος» σε τέσσερις συνεδριάσεις της. Μέσα από αυτές αναδεικνύεται όχι μόνο η σοβαρότητα και η υπευθυνότητα της Διεύθυνσης και των μελών της λέσχης, αλλά και ο σωστός σχεδιασμός των αναγκαίων κινήσεων, η εφαρμογή των ριζοσπαστικών αρχών αλλά και η πίστη στο λαϊκό παράγοντα. Η μελέτη των σχετικών τεσσάρων Πράξεων πιστοποιούν τα παραπάνω.
Στις εκλογές του Φλεβάρη 1850 οι ριζοσπαστικές λέσχες του «Δημοτικού Καταστήματος» στο Αργοστόλι και της «Ομόνοιας» στο Ληξούρι για πρώτη φορά παίρνουν μέρος σε βουλευτικές εκλογές. Με σταθερότητα και πίστη στον αγώνα τους κινητοποιούνται προγραμματισμένα και μεθοδικά, προκειμένου να πείσουν και να ενεργοποιήσουν το λαό του νησιού υπέρ των θέσεών τους και για την υπερψήφιση του ψηφοδελτίου τους. Το «Δημοτικόν Κατάστημα», και εξ ονόματος της «Ομόνοιας», με ανακοίνωσή του στις 6 Φεβρουαρίου 1850 γνωστοποιεί τους υποψηφίους και καλεί το λαό να τους υπερψηφίσει, γιατί πρόκειται για άνδρες που αγωνίζονται με συνέπεια και αυταπάρνηση για την ενωτική ιδέα. Το αποτέλεσμα είναι νικηφόρο για τους ριζοσπάστες, καθώς η διήμερη ψηφοφορία της 27ης και 28ης Φεβρουαρίου 1850 ανοίγει το δρόμο για την Ιόνια Βουλή και στους έξι υποψηφίους της παράταξής τους, ενώ τις υπόλοιπες τέσσερις από τις δέκα συνολικά έδρες καταλαμβάνουν τρεις μεταρρυθμιστές και ένας καταχθόνιος.

Ενώ ανδρώνεται το Ριζοσπαστικό Κίνημα

Μελετώντας τα σωζόμενα πρακτικά του «Δημοτικού Καταστήματος Αργοστολίου», είναι προφανές ότι:
Καθώς αυτήν την περίοδο οργανώνεται και ανδρώνεται το ριζοσπαστικό κίνημα, μπορούν να δικαιολογηθούν μεταξύ των μελών της λέσχης περιπτώσεις, έστω και χαρακτηριστικών, διαφοροποιήσεων, ή περιπτώσεις προσωπικών φιλοδοξιών και – γιατί όχι – προσωπικών αντιπαλοτήτων και αντιδικιών.
Βέβαια, τα παραπάνω αρνητικά φαινόμενα δε δημιουργούν σοβαρά και αξεπέραστα προβλήματα στη λειτουργία και δράση της λέσχης, καθώς παράλληλα δραστηριοποιούνται μέσα στη λέσχη και γενικότερα στο ριζοσπαστικό κίνημα σοβαροί ιδεολόγοι, φιλότιμοι και συνεπείς αγωνιστές, οι οποίοι προωθούν με σταθερότητα τις αρχές του κινήματος και τους στόχους της λέσχης.
Χαρακτηριστικό και σημαντικό είναι ότι το «Δημοτικόν Κατάστημα», με τις καταστατικές του διαδικασίες διαμόρφωνει σχέσεις διαφάνειας και συλλογικότητας, με τις ιδεολογικές του απασαφηνίσεις παγίωνει αρχές και αξίες και με τις πολιτικές του πρωτοβουλίες έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα του νησιού, αναδεικνυόμενο έτσι σε κέντρο, αναμφισβήτητο και πολύτιμο, του ριζοσπαστικού κινήματος στην Κεφαλονιά.

 

Γιώργος Ζούμπος
gzoumpos@gmail.com

Πηγή:
Πέτρος Πετράτος, «Οι Κεφαλονίτες ριζοσπάστες σε συνεδρίαση: από ανέκδοτο βιβλίο πρακτικών του “Δημοτικού Καταστήματος”», Τα Ιστορικά, Δεκέμβριος 2014.

 

* * *

Διαβάστε επίσης...