Ένα από τα επιβατηγά σκάφη που διέσχιζαν το Ιόνιο στις αρχές του 20ου αιώνα ήταν το ατμόπλοιο «Υπεροχή». Το όνομά του, πέρα από τις μελέτες ναυτικής ιστορίας, είναι γνωστό και από ένα αφιέρωμα στην εκκλησία του Αγίου.

Το «Insulaire» μετά τη σύγκρουση με το «Liban» και καλλιτεχνική απεικόνιση της σύγκρουσης (το «Insulaire» διακρίνεται αριστερά).

 Ναυπηγημένο στην Αγγλία

 Το σκάφος κατασκευάζεται  στα βρετανικά ναυπηγεία Earle’s και η καθέλκυσή του γίνεται στις 12 Μάη του 1892 παίρνοντας το όνομα «Victoria». Είναι ένα επιβατηγό/φορτηγό σκάφος  688 τόνων με μήκος 70.5 , πλάτος 8.1 που μπορεί να αναπτύκει ταχύτητα 15 κόμβων. Πρώτος ιδιοκτήτης είναι η εταιρεία  G. Lawson & Sons ofHullστην οποία περνά με το όνομα «Insulaire». Στη συνέχεια περνά στη μικρη Γαλλική εταιρεία Compagnie Messageries Insulaires Luiggi της Μασσαλιας, μια μικρη εταιρεια που δραστηριοποιείται μεχρι το 1909. Εκείνη την εποχή εκτελεί δρομολόγια κύρια στην Κορσική και ειδικά στο Αιάκειο.

Στις 7 Ιούνη του 1903 συγκρούεται έξω από τη Μασαλία με το «Liban» της ίδια εταιρείας. Το «Liban», τρεις φορές μεγαλύτερο σκάφος βυθίζεται και χάνονται 100 επιβάτες, ενώ το «Insulaire» έχει μόνο υλικές ζημίες.

Λίγα χρόνια αργότερα ανήκει στην ελληνική εταιρεία Δεστούνης-Γιαννουλάτος και μετά στις Ιονικές Γραμμές του Γιαννουλάτου. Από το 1933 στην Hellenic Coast Lines με το όνομα «Ζάκυνθος» και βυθίζεται στη Μονεμβασιά στις 26 Απρίλη του 1941, αφού για 40 χρόνια, παρά το μικρό της μέγεθος, διασχίζει το Αιγαίο και το Ιόνιο πλέοντας στις γραμμές προς Βόλο, Χίο, Σμύρνη, Μυτιλήνη, Κωνσταντινούπολη και Πάτρα-Κέρκυρα-Άγιους Σαράντα-Brindisi.

 Ένα επικίνδυνο ταξίδι

 Την Τρίτη 26 Απρίλη 1913 η κακοκαιρία σαρώνει τις ελληνικές θάλασσες. Στα Μέγαρα προσαράζει το αυστριακό ατμόπλοιο «Φραγκίσκος Ιωσήφ», στο Ταίναρο κινδυνεύει το ατμόπλοιο «Αργοστόλιον» της εταιρείας Γιαννουλάτου. Στις δυτικές ακτές της Κέρκυρας βουλιάζει ένα αγγλικό φορτηγό.

Την ίδια μέρα, στις πεντέμιση το απόγευμα, με κυβερνήτη τον Χαράλαμπο Φραγκόπουλο,   η «Υπεροχή» αποπλέει από τους Παξούς με προορισμό την Πάτρα. Μεταφέρει 1300 κερκυραίους και παξινούς επίστρατους της κλάσης 1913Β  οι οποίοι προορίζονται για το μέτωπο στη Μακεδονία όπου εξελίσσεται ο 2ος Βαλκανικός Πόλεμος.

Το πλοίο αντιμετωπίζει δυνατό νοτιοδυτικό άνεμο και πυκνή βροχή που αναγκάζει τον καπετάνιο να αδειάσει το κατάστρωμα. Πέντε ώρες αργότερα, ενώ η ορατότητα είναι εξαιρετικά χαμηλή, κινδυνεύει να τσακιστεί στα βράχια του Κάβου της Κυράς στη Λευκάδα. Το τιμόνι δεν υπακούει καθώς σπάει η αλυσσίδα του. Με τη βοήθεια του πρυμναίου χειροκίνητου τιμονιού, και κατάλληλων χειρισμών, η «Υπεροχή» διαφεύγει τον κίνδυνο και ανοίγεται στο πέλαγος. και φτάνει στην Πάτρα στις 8 το πρωί του  Σαββάτου, διανύοντας τα 100 μίλια που την χωρίζουν από τους Παξούς σε 62 ώρες, αφού το γερό σκαρί και το πειθαρχημένο πλήρωμα αντιμετώπισαν με επιτυχία τα στοιχεία της φύσης.

Πριν φτάσουν στην Πάτρα, οι επιβάτες συγκεντρώνουν ποσό 5.000 δραχμών με σκοπό να κατασκευαστεί ένα ασημένιο ομοίωμα της «Υπεροχής» και να αφιερωθεί στην εκκλησία του Αγίου στην Κέρκυρα. Το ομοίωμα αυτό σήμερα, 102 χρόνια αργότερα, βρίσκεται στο πίσω μέρος του ναού.

 Μια διαφορετική εποχή

 Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το συμβάν διαδραματιζεται σε μια εποχή που οι καθυστερήσεις λόγω καιρού ή βλαβών είναι τέτοιες που συχνά οι επιβάτες, μέχρι να φτάσουν στο προορισμό τους … ξεχνούν που πηγαίνουν.

Τότε δεν υπάρχουν καν απαγορευτικά λόγω πολλών μποφώρ. Τα πλοία αποπλέουν για το προγραμματισμένο ταξίδι πολλές φορές με «ευθύνη του πλοιάρχου». Μια κατάσταση η οποία συνεχίζεται ως το 1966 που βουλιάζει άυτανδρο το οχηματαγωγό «Ηράκλειο» της εταιρείας Τυπάλδου.

«Οι επιβάτες της Υπεροχής της 30ης Απριλίου 1913». Το αφιέρωμα σήμερα στην εκκλησία του Αγίου.

 Το τέλος

 Η «Υπεροχή» συνεχίζει να ταξιδεύει στα ελληνικά νερά σε όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου και από το 1933 με την αλλαγή πλοιοκτήτριας εταιρείας παίρνει το όνομα «Ζάκυνθος». Στις 22 Απριλίου 1941, ενώ μαίνεται η γερμανική επίθεση, το Αρχηγείο Ναυτικού διατάζει το τορπιλοβόλο «Κυδωνιαί», με κυβερνήτη τον πλωτάρχη Α. Γερμανό, να συνοδεύσει στη Σούδα το επίτακτο επιβατηγό «Ζάκυνθος» με κυβερνήτη τον Ιωάννη Γκίκα. Στο «Ζάκυνθος» έχουν επιβιβαστεί πληρώματα των πολεμικών πλοίων που είχαν βυθιστεί τις προηγούμενες μέρες και τεχνίτες του Ναυστάθμου. Στο πλοίο έχουν φορτωθεί 50 μεγάλες κούτες με ακυκλοφόρητα χαρτονομίσματα της Τράπεζας της Ελλάδος αξίας 50 εκατομμυρίων δραχμών. Ταξιδεύει με τα μισά από τα 36 μέλη του πληρώματος, καθώς οι υπόλοιποι είτε δεν επιβιβάστηκαν λόγω του εσπευσμένου απόπλου, είτε δε θέλησαν να ακολουθήσουν το σκάφος.

Η διαταγή των πλοίων είναι να πλέουν μόνο τη νύχτα και την ημέρα να αγκυροβολούν κοντά στην ακτή προκειμένου να είναι εύκολη η αποβίβαση των επιβαινόντων σε περίπτωση αεροπορικής επίθεσης.

Αφού αποφύγουν μια γερμανική αεροπορική επίθεση  στην Αίγινα, φτάνουν τα ξημερώματα της 23ης Απρίλη στο νότιο μυχό της Μονεμβασίας. Εκεί οι επιβάτες του «Ζάκυνθος» και μέρος των πληρωμάτων αποβιβάζονται στη ξηρά για να προφυλαχθούν από αεροπορικές επιθέσεις. Δυστυχώς, σύντομα τα δύο καράβια γίνονται στόχος των γερμανικών αεροπλάνων και το «Ζάκυνθος» υφίσταται ζημίες.

Η «Υπεροχή» στα προπολεμικά χρόνια ως «Ζάκυνθος»

Στη συνέχεια το πλήρωμα του αρνείται να επιστρέψει και τα πλοία παραμένουν για  μέρες στη Μονεμβασία σε αναμονή διαταγών από το Αρχηγείο Στόλου. Στις 30 Απρίλη δέχονται επίθεση από γερμανικά «στούκας». Το «Ζάκυνθος» πλήττεται και εκδηλώνονται φωτιές σε όλο το σκάφος. Βυθίζεται και μέρος από το φορτίο του βρίσκεται να επιπλέει στην επιφάνεια της θάλασσας. Τα χαρτονομίσματα όμως είναι ασφράγιστα και έτσι ήταν άνευ αξίας οπότε οι κάτοικοι που τα περισυνέλλεξαν τα αποκαλούσαν περιπαιχτικά «στούκας».

πηγή: www.nautilia.gr

Γιώργος Ζούμπος

Όπως δημοσιεύτηκε στην  «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 01/02/2015

* * *

Διαβάστε επίσης...