«Φρουρά του λιμεναρχείου συνέλαβε τους απεργούς του Φρίντων και τους ωδήγησεν εις το λιμεναρχείον όπoυ ετέθησαν υπό κράτησιν»
Το «Φρίντων» εν πλω
Μετά το «Μεγάλο Πόλεμο» και την ήττα στη Μικρά Ασία, συρρικνώνεται και η δραστηριότητα της ελληνικής ακτοπλοΐας, καθώς χάνονται οι επιβάτες των πρώην ελληνικών περιοχών και αναγκάζεται να περιοριστεί στο Αιγαίο, στο Ιόνιο και στο Κρητικό πέλαγος. Τα μέσα για τη συντήρησή της αναζητούνται πλέον στον περιορισμένο χώρο της Ελλάδας, αλλά η οικονομική κρίση της χώρας έχει σαν αποτέλεσμα επιπλέον ελάττωση της διακίνησης των επιβατών και των εμπορευμάτων και ταυτόχρονη αύξηση των εξόδων εκμετάλλευσης των ατμόπλοιων, λόγω της υπερτίμησης των καυσίμων , υλικών και ημερομισθίων. Οι συνθήκες γίνονται όλο και δυσμενέστερες.
Η κατάσταση επιδεινώνεται ακόμα περισσότερο λόγω της παρουσίας ξένων ατμοπλοίων, νεότερων και πολυτελέστερων, που επιχορηγούνται από τις κυβερνήσεις τους για την εξυπηρέτηση πολιτικών στόχων, αλλά και για την οικονομική κυριαρχία στη Μεσόγειο. Αποτέλεσμα της δράσης των ξένων ατμόπλοιων είναι να ξεφύγουν από τα ελληνικά χέρια οι παραδοσιακές γραμμές της Αλεξάνδρειας, της Κωνσταντινούπολης, της Μαύρης θάλασσας και της Αδριατικής. Τα ξένα ατμόπλοια, στα δρομολόγιά τους, προσέγγιζαν και στα περισσότερα ελληνικά λιμάνια, μειώνοντας και τη δυνατότητα ανταγωνισμού των Ελληνικών πλοίων.
Τα ελληνικά καράβια αναγκάζονται να περιοριστούν στην εξυπηρέτηση των ακτοπλοϊκών γραμμών και επιδίδονται σε έναν ολέθριο ανταγωνισμό. Δύο και τρείς αναχωρήσεις ατμόπλοιων από το λιμάνι του Πειραιά για τις ίδιες γραμμές, διασταυρώσεις πλοίων στα λιμάνια, Θεσσαλονίκης, Βόλου, Πάτρας, Κέρκυρας, Κρήτης, δημιουργούν μια φοβερή συρρίκνωση των ναύλων, αποβλέποντας στην αλληλοεξόντωση των ναυτιλιακών εταιρειών.
Το «Φρίντων» στον όρμο του Αγίου Νικολάου κάποιο χειμωνιάτικο προπολεμικό απομεσήμερο. Ο Γραιγολεβάντες αναγκάζει το σκάφος να κρατιέται με το δεξί πλάι στον καιρό για την ασφαλή μετεπιβίβαση των ταξιδιωτών στις λάντζες. Σε πρώτο πλάνο το ερικουσιώτικο καϊκι «Ασπίς»
Το ατμόπλοιο «Φρίντων»
Σε αυτήν την περίοδο, ένα από τα πιο γνωστά καράβια στις ελληνικές θάλασσες είναι το επιβατηγό «Φρίντων» το οποίο ταξιδεύει από το Brindisi προς την Κέρκυρα και τον Πειραιά, αλλά και για Μυτιλήνη, Κυκλάδες και Κρήτη.
Κατασκευάζεται στα ναυπηγεία Clyde SB της Γλασκώβης και η καθέλκυσή του γίνεται στις 30-12-1902 παίρνοντας το όνομα «Kilkenny» (το όνομα μιας Ιρλανδικής κομητείας και πόλης). Πρόκειται για ένα σκάφος 1419 τόνων gross, που μπορεί να αναπτύξει ταχύτητα 15.1 κόμβων.
Αρχικά δρομολογείται από την City of Dublin Line Steam Packet Co στη γραμμή Λίβερπουλ-Δουβλίνο. Εκείνη την εποχή η γραμμή αυτή εξυπηρετείται και από τα λίγο μικρότερα πλοία «Carlow», «Kerry», «Wicklow», «Louth» και «Cork», που εκτελούν δύο δρομολόγια την ημέρα. Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στα 1919, η εταιρεία πουλά τη γραμμή και τα πλοία που είχαν διασωθεί στην British & Irish SP Co.
Ήδη όμως, από το 1917, το «Kilkenny» έχει αγοραστεί από την Great Eastern Railway, μετονομάζεται σε «Frinton» (το όνομα της μικρής πολης Frinton-at-Sea στην Ανατολική Αγγλία) και εξυπηρετεί τη δύσκολη (λόγω καιρικών συνθηκών) γραμμή Harwich-Rotterdam. Αυτά τα χρόνια μεταφέρει εκατοντάδες χιλιάδες επιβάτες και στα 1919 αγοράζεται από την Ατμοπλοϊα Σάμου των αδελφών Ιγγλέση, η οποία περιέργως διατηρεί το όνομά του και παίρνει αριθμό νηολογίου 8.
Το «Φρίντων» αποπλέει. Λίγο μακρύτερα διακρίνεται το ελαφρό καταδρομικό «Έλλη»
Στο Μεσοπόλεμο
Τον Ιούνη του 1928 η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ναυτικών Εργατικών Σωματείων ζητά με υπόμνημα προς την κυβέρνηση αυξήσεις μισθών και καθορισμό ωραρίου. Οι εφοπλιστές αρνούνται κάθε συζήτηση και μετά από προτροπή της Ομοσπονδίας: «… χθες την πρωίαν προκειμένου να συμπληρωθούν τα κενά των ατμοπλοίων “Φρίντον” και “Πόπη”, οι προσληφθησόμενοι εζήτησαν να ναυτολογηθούν με το ηυξημένον μισθολόγιον. Εις την άρνησιν δε των εφοπλιστών και τα υπόλοιπα πληρώματα των ως άνω δύο ατμοπλοίων εζήτησαν την απόλυσίν των από τους αρμοδίους. Καίτοι η δήλωσις αύτη εγένετο κανονικώς οι δε εφοπλισταί ηδύναντο να εξεύρουν νέα πληρώματα όντες ελεύθεροι προς τούτο, το μεν Λιμεναρχείον όχι μόνον ηρνήθη ως μη ώφειλε, να προβή εις την απόλυσίν των αλλά και διέταξε να τους μεταφέρουν συνοδεία επί των ως άνω δύο ατμοπλοίων εξαναγκάζον ταύτα να εργασθούν βιαίως. Ταυτόχρονα οι εφοπλισταί εκτελούντες προηγουμένην των απόφασιν, εκήρυξαν περί ώραν εβδόμην εσπερινήν λοκ-άουτ εις όλα γενικώς τα ατμόπλοια προβάντες εν ταυτώ εις την απόλυσιν ων πληρωμάτων … ».
Μία ώρα πριν την κήρυξη του λοκ-άουτ από τους εφοπλιστές:
«… ενώ ήσαν πλήρη επιβατών και έτοιμα προς απόπλουν, τα σκάφη «Πόπη» δια Θεσσαλονίκην και «Φρίντων» δια Βρινδήσιον, εγκατέλειψαν τα θέσεις των απεργήσαντες οι μηχανικοί και θερμασταί των δύο τούτων πλοίων. Φρουρά του Λιμεναρχείου συνέλαβε τους απεργούς του «Φρίντων» και τους ωδήγησεν εις το λιμεναρχείον όπου ετέθησαν υπό κράτησιν…»
Περίπου 20 μέρες αργότερα, ενώ απορρίπτονται τα ναυτεργατικά αιτήματα, εν μέσω αντιπαραθέσεων απεργών ναυτεργατών, Υπουργείου Ναυτικών και εφοπλιστών επανέρχονται οι απεργοί στην εργασία τους και «Ομάς απεργών προέβη χθες εις ζωηράς αποδοκιμασίας και γιουχαϊσμούς κατά των απεργοσπαστών του ατμοπλοίου «Φρίντων» και τινων άλλων…»
Το «Φρίντων» εκτελεί διαδοχικά δρομολόγια στο Ιόνιο και στο Αιγαίο.
Στις 23 Ιούνη 1930 αποπλέει από τον Πειραιά στις 2 το μεσημέρι με προορισμό: «Πάτρας, Κέρκυραν, Αγίους Σαράντα, Βρισνδήσιον» στις 27, την ίδια ώρα, με προορισμό: «Σύρον, Τήνον, Μύκονον, Αρμενιστήν, Εύδηλον, Σάμον». Στις 07 Ιούλη επαναλαμβάνει το δρομολόγιο προς : «Πάτρας, Κέρκυραν, Αγίους Σαράντα, Βρισνδήσιον».
Την 1η Απρίλη του 1934 γίνεται συγκέντρωση των ναυτεργατών για διάφορα ζητήματα Στο «Φρίντων» γίνεται σύσκεψη όπου τονίζονται τα καθήκοντά τους και αποφασίζεται η συμμετοχή στη συγκέντρωση.
Υπεράσπιση συναδέλφων
Στις εφημερίδες της εποχής βρίσκουμε διάφορα επεισόδια σχετικά με τις ναυτολογήσεις των πληρωμάτων. Διαβάζουμε στις 24 Μάη του 1934 υπό τον τίτλο «Οι ναυτεργάτες υπερασπίζουν τους συναδέλφους τους»:
«Στο καράβι “Φρίντων” ο πλοίαρχος δεν ήθελε να πάρει τον παραμάγερα, γιατί είχε προηγούμενα με το λοστρόμο, αλλά κάτω από την πίεση του υπόλοιπου πληρώματος αναγκάστηκε να τον πάρει. Το ίδιο έγινε και με τον παραμάγειρα του καραβιού “Αττική”, αλλά κι εκεί τάχτηκε αλληλέγγυο το πλήρωμα και τον πήραν».
Στην περίοδο του Μεσοπολέμου οι ανθρακολέβητες των ατμοπλοίων αλλάζονται με πετρελαιολέβητες με άμεση συνέπεια την αλλαγή της σύνθεσης των πληρωμάτων και την απόλυση κύρια θερμαστών.
Στις 15 Μάη του 1936 απεργεί το πλήρωμα του «Φρίντων» καθώς η εταιρεία Ιγγλέση απολύει τρεις θερμαστές στηριζόμενη σε μια διαταγή του υπουργού των Ναυτικών σχετικά με τη σύνθεση των πληρωμάτων των πετρελαιοκινήτων ατμοπλοίων. Ο εφοπλιστής υποχωρεί προς στιγμή κι’ η απεργία λύνεται. Το γενικότερο ζήτημα παρουσιάζεται σε δημοσίευμα της 17-05-1936 όπου επισημαίνονται οι συνέπειες και η απειλούμενη ανεργία στους ναυτεργάτες.
Απόπλους του «Φρίντων» ενώ ελληνικά πολεμικά ναυλοχούν στο δίαυλο ανάμεσα Βίδο και Καφέ Γυαλί. Στην τσιμινιέρα του διακρίνονται τα σινιάλα της εταιρείας Ιγγλέση. Αριστερά, το θωρηκτό «Αβέρωφ»
Β΄ Παγκόσμιος
Την 15η Αυγούστου του1940, στην Τήνο, τορπιλλίζεται το ελαφρό καταδρομικό «Έλλη» και το απόγευμα στις 6 και 20΄, ιταλικά αεροπλάνα βομβαρδίζουν το «Φρίντων» το οποίο έπλεε βόρεια της Κρήτης με κυβερνήτη το Γιώργο Βέη. Το σκάφος αποφεύγει τις ιταλικές βόμβες κάνοντας επιδέξιους ελιγμούς και φθάνει στον Πειραιά με ελαφρές μόνο ζημίες.
Με το ξέσπασμα του πολέμου επιτάσσεται και χρησιμοποιείται από το Ναυτικό σαν μεταγωγικό.
Σις 22 Απρίλη 1941, βρίσκεται αγκυροβολημενο στον όρμο των Μεγάρων όταν δέχεται αεροπορική επίθεση, με αποτέλεσμα εισροή υδάτων. Ο κυβερνήτης καταφέρνει να το προσαράξει στην ακτή της Νέας Περάμου. Στη συνέχεια δέχεται και δεύτερη αεροπορική επίθεση κατά την οποία πλήττονται οι μηχανές και ξεσπάει φωτιά. Κατά τη διάρκεια των επιθέσεων τρία μέλη του πληρώματος σκοτώνονται και εννιά τραυματίζονται.
Το κατεστραμμένο σκαρί μένει εκεί μέχρι την εκποίησή του για σκραπ γύρω στα 1950.
Γιώργος Ζούμπος
ΠΗΓΕΣ:
- Εφημερίδα «Ριζοσπάστης», φ. 03-07-1928, 21-07-1928, 01-04-1932, 24-05-1934, 17-05-1936 (Ψηφιακή Συλλογή Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας)
- Εφημερίδα «Εμπρός», φ. 23-06-1930, 27-06-1930, 07-07-1930 (Ψηφιακή Συλλογή Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας)
- www.nautilia.gr
- http://astypalaia.wordpress.com
Leave A Comment