Σταυρούλα Αργυρού:
Η εξέλιξη της βιοτεχνίας βιομηχανίας στην Κέρκυρα

 

 Στις μέρες μας τα απομεινάρια των άλλοτε βιομηχανικών εγκαταστάσεων της Κέρκυρας εξαφανίζονται αργά αλλά σταθερά, θύματα του εύκολου κέρδους και της αμέλειας αυτών που θα έπρεπε να μεριμνήσουν για τη διάσωσή τους και τη λειτουργική τους ενσωμάτωση στη σύγχρονη πόλη. Παράλληλα, είτε από αμέλεια είτε από «σύγκρουση» αρμοδιοτήτων χάνονται και τα αρχεία τους  και από κάποιες παραγωγικές μονάδες απομένουν πλέον μερικές φωτογραφίες, αναφορές σε παλιά έντυπα και ίσως αναμνήσεις ανθρώπων που δούλεψαν εκεί.

Για τη βιομηχανική ιστορία του νησιού υπάρχουν αναφορές στα εγχειρίδια τοπικής ιστορίας, δημοσιεύματα και ανακοινώσεις σε συνέδρια. Ωστόσο, ένα γενικό περίγραμμα της βιομηχανικής εξέλιξης του νησιού δεν είχε παρουσιαστεί ως τώρα.

Η πρόσφατη μελέτη της αρχαιολόγου Σταυρούλας Αργυρού (εκδόσεις Απόστροφος, Κέρκυρα 2010), η οποία ήταν και εισηγήτρια σε διημερίδα του ΤΕΕ με θέμα «Η βιομηχανική κληρονομιά των Ιονίων Νήσων», ενώ συμμετείχε στο πρόγραμμα «Πυθαγόρας ΙΙ»  του Ιονίου Πανεπιστημίου (με αντικείμενο «Προβιομηχανικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις στα νησιά του Ιονίου /18ος-20ος αι.») έρχεται να καλύψει το κενό αυτό και να μας δώσει μια σαφή εικόνα για την εξέλιξη του κερκυραϊκού δευτερογενούς τομέα από τα χρόνια της Βενετοκρατίας έως τη δύση του 20ου αιώνα, από την φεουδαρχική περίοδο μέχρι το ανώτατο στάδιο της καπιταλιστικής οικονομίας.

Η μελέτη δομείται σε δύο ενότητες με δύο κεφάλαια η κάθε μία.

 Πρώτη ενότητα

 Το πρώτο κεφάλαιο «Η εξέλιξη της βιοτεχνίας και της βιομηχανίας στην Κέρκυρα»  περιλαμβάνει:

Α. Η περίοδος έως την ένωση με την Ελλάδα: το υπόβαθρο για τη βιομηχανική ανάπτυξη

Β. 1864-1911: Η περίοδος της βιομηχανικής ανάπτυξης

Γ. 1912-1940: Η βιομηχανική εξέλιξη και τα πρώτα βήματα

Δ. 1945-2000: Η σταδιακή παρακμή της βιομηχανίας

Το δεύτερο κεφάλαιο «Τα κυριότερα βιομηχανικά κτήρια της Κέρκυρας» περιλαμβάνει τα σχετικά με τέσσερις από τις σημαντικότερες παραγωγικές μονάδες του κερκυραϊκού 20ου αιώνα.

Α. «Ελαιουργία Κέρκυρας».

Β. Εργοστάσιο κάνναβης και ιούτης «Δεσύλλα».

Γ.  Εργοστάσιο «Ασπιώτη- ΕΛΚΑ».

Δ. Σαπωνοποιείο «Πατούνη» το οποίο αποτελεί τη μοναδική βιοτεχνική μονάδα του νησιού η οποία λειτουργεί συνέχεια από το 1891(ήδη λειτουργούσε στη Ζάκυνθο από τα μέσα του 19ου αιώνα).

Για κάθε βιομηχανία παρουσιάζεται το ιστορικό της, περιγράφεται το αρχικό κτηριακό συγκρότημα, η λειτουργία και η σημερινή κατάσταση των σωζόμενων κτηρίων.

Η συγγραφέας επισημαίνει ότι «…, απουσιάζει η υιοθέτηση μιας ευρύτερης στρατηγικής πολιτικής ως προς τη διάσωση, τη μελέτη και την ανάδειξη ενός βιομηχανικού συνόλου. Ως πτυχές αυτής της πολιτικής μπορούμε να αναφέρουμε ενδεικτικά την ίδρυση ενός μουσείου της ιστορίας της βιομηχανίας, όπου μπορούν να εκτεθούν παλιές φωτογραφίες των εργοστασίων της Κέρκυρας, καθώς και ο μηχανολογικός εξοπλισμός τους ή το αρχειακό υλικό που τυχόν διασώθηκε από αυτά».

Δεύτερη ενότητα

 Περιλαμβάνει πάνω από εκατό σχέδια, χάρτες και φωτογραφίες βιοτεχνικών-βιομηχανικών μονάδων για πολλές από τις οποίες έχει χαθεί κάθε ίχνος (καλύπτεται η περίοδος από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας).

Η μελέτη συνεχίζει με πίνακα των σημαντικοτέρων βιομηχανιών και βιοτεχνιών όπου αναφέρονται: η τοποθεσία λειτουργίας, οι χρονολογίες έναρξης και τέλους λειτουργίας και τα παραγόμενα προϊόντα, ενώ κλείνει με κατάλογο πηγών και βιβλιογραφία. Ταυτόχρονα, σε όλη της την έκταση παρουσιάζονται πυκνές υποσημειώσεις και παραπομπές.

Πιστεύουμε ότι «Η εξέλιξη της Βιοτεχνίας Βιομηχανίας στην Κέρκυρα» της Σταυρούλας Αργυρού αποτελεί μια πολύ καλή «βάση» για τον ερευνητή ο οποίος ασχολείται με τη βιομηχανική ιστορία του νησιού, ενώ παρέχει μια συνοπτική αλλά πλήρη εικόνα σε όποιον θέλει απλά να μάθει για το βιομηχανικό παρελθόν αυτού του τόπου.

Γιώργος Ζούμπος

* * *

Διαβάστε επίσης...