“Η Μαριέττα Γιαννοπούλου – Μινώτου, ο Γιάννης Ψυχάρης και ο Ούγκο Φόσκολο”

Διον. Μουσμούτης: «Η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου,
ο Γιάννης Ψυχάρης και ο Ούγκο Φόσκολο»

 Γιώργος Ζούμπος

 Από τις «Εκδόσεις  των Φίλων» στη σειρά «Αναλόγιο» κυκλοφόρησε πρόσφατα, με αφορμή τα πενήντα χρόνια από το θάνατο της Μαριέττας Μινώτου, το βιβλίο του Διονύση Μουσμούτη «Η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου, ο Γιάννης Ψυχάρης και ο Ούγκο Φόσκολο».

Η Μαριέττα Γιαννοπούλου-Μινώτου (1900-1962) αποτελεί μια από τις πλέον αξιοπρόσεκτες περιπτώσεις στον χώρο όχι μόνο των επτανησιακών αλλά και των νεοελληνικών γραμμάτων γενικότερα. Αυτό οφείλεται στην έκταση και την ιδιομορφία του έργου της, συγγραφικού –κριτικές μελέτες, βιογραφίες, μεταφράσεις– ερευνητικού και εκδοτικού.Υπήρξε εκδότρια του γυναικείου περιοδικού Εύα Νικήτρια (1921-1923) και διευθύντρια της Ιονίου Ανθολογίας (1927-1941) την οποία εξέδιδε με τον σύζυγό της Σπύρο Μινώτο (1897-1988). Υπήρξε πρωτοπόρα και τολμηρή φεμινίστρια, και συνάμα είχε σημαντική συμβολή στη διάδοση και την ανάπτυξη του επτανησιακού πολιτισμού, που φοβόταν –από τότε– ότι κινδύνευε να νεκρώσει.

Η γνωριμία με τον Ψυχάρη

Η γνωριμία της Μινώτου με τον Ψυχάρη, τον μεγάλο πρόμαχο του δημοτικισμού, υπήρξε σύντομη –διήρκεσε μόλις δύο χρόνια–, όμως σφράγισε την πνευματική εξέλιξη της Μινώτου. Στο Αρχείο Ψυχάρη, το οποίο απόκειται στη Βουλή των Ελλήνων, ο Διονύσης Ν. Μουσμούτης εντόπισε σειρά 9 ανέκδοτων επιστολών, που μετά την πρώτη ανακοίνωσή τους το 2003 στο επετειακό τεύχος των Επτανησιακών Φύλλων, εκδίδονται (με την προσθήκη μίας επιπλέον επιστολής που εντοπίστηκε εκ των υστέρων) πλέον πλήρως σχολιασμένες. Με τον τρόπο αυτό αναδεικνύεται αφενός η σημαντική πτυχή ενός αγνώστου επιστολογραφικού έργου και αποκαλύπτονται πτυχές της προσωπικότητας της σημαντικής Ζακυνθινής λογίας, ενώ, αφετέρου, προσφέρεται στους μελετητές της περιόδου μια αυθεντικότατη πηγή για μια λεπτομερειακή και εκ των έσω μελέτη πολλών πνευματικών γεγονότων της εποχής.

Το κυριότερο όμως είναι ότι οι επιστολές αυτές  συμπίπτουν χρονικά με τα πρώτα χρόνια κυκλοφορίας της Ιονίου Ανθολογίας, και με τις εορταστικές εκδηλώσεις στη Ζάκυνθο για τα εκατό χρόνια από τον θάνατο του Ούγκο Φόσκολο (1778-1927).

Πέραν όμως από τις παρεχόμενες πληροφορίες, οι επιστολές της Γιαννοπούλου-Μινώτου στον Ψυχάρη παρουσιάζουν μια δική τους αυτόνομη αξία. Η δροσιά του ανεπιτήδευτου-αυθόρμητου λόγου και η αποκαλυπτική ειλικρίνεια τις καθιστά αληθινά λογοτεχνήματα, από τα καλύτερα δείγματα του είδους που έχει να επιδείξει η νεοελληνική επιστολογραφία. Όλες διακρίνονται για το σπινθηροβόλο πνεύμα, για τον συναισθηματικό πλούτο και την αμεσότητα, για την επτανησιακή κομψότητα που συνδυάζεται ενίοτε με τον αυθορμητισμό, προπάντων όμως για τη χάρη τους.

Ψυχάρης και Ούγκο Φόσκολο

Στο παράρτημα του βιβλίου προσφέρονται επίσης στον αναγνώστη: ένα κείμενο της Μινώτου για τον Ψυχάρη, καθώς και ένα κείμενο του Ψυχάρη για τον Ούγκο Φόσκολο.

Ύστερα από την έκδοση του έργου Ούγκο Φόσκολο. Ιστορικά και βιογραφικά παραλειπόμενα (2011), (Βραβείο Δοκιμίου του Ιδρύματος Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών), ο Διονύσης Ν. Μουσμούτης αναδεικνύει με την έρευνά του πόσο γόνιμη πνευματικά εξακολουθεί να είναι η μορφή του Φόσκολο ακόμη και στους νεότερους Επτανήσιους διανοούμενους του 20ού αιώνα.

* * *