Ιστορική αναδρομή
Κατά την περίοδο 1814-1864 στην Κέρκυρα υπήρχαν τέσσερα Βρετανικά νεκροταφεία. Το τωρινό (στρατιωτικό από το 1855), ένα δεύτερο, το κυριότερο (1814), που βρίσκονταν στην τοποθεσία που χτίστηκε αργότερα η Ρολίνα και το ξενοδοχείο Corfu Palace, καθώς και άλλα δύο, ένα στο Λαζαρέτο (στην θέση του τωρινού) και ένα τελευταίο στην ανατολική πλευρά του Βίδο. To 1895 αποφασίστηκε τα δύο νεκροταφεία της πόλης να ενωθούν σε ένα, ενώ αργότερα, το 1920, μεταφέρθηκαν στην Κέρκυρα οι σωροί και τα μνήματα από το τοπικό νεκροταφείο των Παξών και το 1960 αυτά από την Λευκάδα και την Ιθάκη.
Το αρχικό βρετανικό νεκροταφείο στην παραλιακή λεωφόρο ήταν το πιο κοντινό στην τότε οχυρωμένη πόλη αλλά με την πάροδο των χρόνων, την αύξηση του πληθυσμού και την ανάπτυξη της πόλης της Κέρκυρας και του αστικού χώρου έξω από τα βενετικά τείχη, αποτελούσε πλέον εμπόδιο στην πολεοδομική ανάπτυξη. Κρίθηκε λοιπόν αναγκαίο το 1902 να ζητήσει η Ελληνική κυβέρνηση στην Μεγάλη Βρετανία την μεταφορά του νεκροταφείου σε ένα άλλο μέρος, παρέχοντας όλες τις απαραίτητες εγγυήσεις. Η αγγλική πλευρά με την σειρά της έδειξε αρκετούς ενδοιασμούς και προβληματισμούς, για διάφορους λόγους. Οι κυριότεροι ήταν πως το νεκροταφείο θα απομακρύνονταν από την τότε πόλη και θα μεταφέρονταν στα (τότε) προάστια, ενώ δεν είχαν τις απαραίτητες εγγυήσεις ως προς το μέγεθος της μελλοντικής τοποθεσίας, η οποία θα έπρεπε να ήταν τουλάχιστον ισοδύναμη και ευρύχωρη όσο η παλαιά, ώστε να δεχτεί τα τότε παρόντα μνήματα αλλά και τα μελλοντικά, για αρκετές ακόμη δεκαετίες.
Οι μεγαλύτερες όμως βρετανικές αντιδράσεις δημιουργήθηκαν όταν οι Βρετανοί έμαθαν ό,τι στην αρχική τοποθεσία μια γαλλο-βελγική εταιρεία είχε σκοπό να αναγείρει καζίνο! Η βρετανική κυβέρνηση, για προφανείς λόγους ιεροσυλίας και προσβολής των νεκρών ήταν αντίθετη και έτεινε προς την άρνηση. Εξάλλου, σύμφωνα με ψήφο του Ιόνιου Κοινοβουλίου (12-19 Οκτ. 1863), η οποία αναγράφτηκε και στα πρακτικά του Σύμφωνου Ένωσης των Ιονίων Νήσων, η Βρετανία ήταν κυρίαρχος και κατείχε την ιδιοκτησία των αγγλικών νεκροταφείων στα Ιόνια Νησιά. Από το 1891 είχαν αρχίσει διαβουλεύσεις για την μεταβίβαση αυτών των ιδιοκτησιών στις Ελληνικές αρχές αλλά τίποτε το ουσιαστικό δεν είχε συμφωνηθεί μέχρι τότε. Το θέμα έφτασε στο αγγλικό Κοινοβούλιο και ο πολιτικός διάλογος μεταξύ των χωρών ανήλθε σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών. Οι Βρετανοί ανέμεναν διαβεβαιώσεις από την Δημοτική Αρχή της Κέρκυρας αλλά και από την ελληνική κυβέρνηση. Έστειλαν μάλιστα και δύο παρατηρητές στην Κέρκυρα, από τους οποίους έλαβαν και δύο ξεχωριστές ανεξάρτητες αναφορές.
Οι ελληνικές αρχές δήλωσαν αρχικά πως ο χώρος που θα απελευθερώνονταν θα γίνονταν κήπος, ενώ στην συνέχεια, όταν προέκυψε το θέμα εκμετάλλευσης του χώρου από την γαλλο-βελγική εταιρεία, δήλωσαν πως στο μελλοντικό καζίνο δεν θα λάμβαναν χώρα τυχερά παιγνίδια γιατί η τότε νομοθεσία το απαγόρευε. Οι Βρετανοί έθεσαν περαιτέρω όρους: η όλη υπόθεση θα έπρεπε να ερευνηθεί και να μελετηθεί από την βρετανική κυβέρνηση πριν αυτή δώσει την συγκατάθεσή της· θα έπρεπε δε όλη η διαδικασία μεταφοράς να εποπτευτεί και συντονιστεί από υπεύθυνο προσωπικό το οποίο θα είχε επιλέξει η ίδια, το οποίο θα έπρεπε να λάβει κάθε δυνατή βοήθεια από τις ελληνικές αρχές για την ασφαλή μεταφορά των σωρών και των μνημείων. Οι αγγλικές αντιδράσεις συνεχίστηκαν για ακόμη δύο χρόνια (1904), με την κατάθεση επερωτήσεων στο Αγγλικό Κοινοβούλιο.
Στιγμιότυπο από την ταφή των Άγγλων ναυτών, 1946 (φώτο George Psaila)
Περιγραφή
Στο εσωτερικό του νεκροταφείου υπάρχουν περίπου 500 τάφοι οι οποίοι καλύπτουν όλο το χρονικό διάστημα από την αγγλική Προστασία ως τις μέρες μας. Τα ταφικά μνημεία και τα γλυπτά του 19ου αιώνα είναι σπάνια παραδείγματα γλυπτικής της σχετικής εποχής, στην περιοχή του Ιονίου. H παλαιότερη αναγνώσιμη ταφόπετρα έχει ημερομηνία 1817.
Από ιστορικής απόψεως, αναμφισβήτητα οι πιο σημαντικοί τάφοι είναι αυτοί που αναφέρονται στο γνωστό επεισόδιο του βόρειου καναλιού της Κέρκυρας (Corfu Channel Incident), όταν στις 22 Οκτωβρίου 1946 δύο αγγλικά αντιτορπιλικά προσέκρουσαν σε αλβανικές νάρκες και υπέστησαν ζημιές, με αποτέλεσμα να βρουν τον θάνατο 44 ναυτικοί. Η τελετή και η ταφή 13 από αυτών έγινε στην Κέρκυρα και αναπαύονται στο τοπικό βρετανικό νεκροταφείο. Τα σώματα των υπολοίπων χάθηκαν στην θάλασσα. Οι τωρινές ταφόπετρες και η επιτύμβια στήλη τοποθετήθηκαν το 1996 από την αγγλική κυβέρνηση, κατά την επέτειο των 50 χρόνων του συμβάντος.
Τάφοι Γερμανών κατά την κατοχή (φώτο George Psaila)
Άλλοι σημαντικοί από ιστορικής πλευράς τάφοι είναι αυτός του John Connors (1858), βρετανού αξιωματικού που παρασημοφορήθηκε στην Κριμαία με το Victoria Cross, οι τάφοι των άγγλων αξιωματικών από την Λευκάδα, καθώς και ο τάφος των ναυτικών των πλοίων Pioneer και Orwell που συγκρούστηκαν μεταξύ τους στα πλαίσια άσκησης στις 30/1/1903 πλησίον της Κέρκυρας.
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο θάφτηκαν επίσης 53 γερμανοί στρατιώτες, τα οστά των οποίων μεταφέρθηκαν το 1962 στο μαυσωλείο του Διόνυσου, στην Αττική. Τέλος, υπάρχουν δύο τάφοι στρατιωτών του 40° Commando Royal Marines, την μονάδα που απελευθέρωσε την Κέρκυρα και που όταν υπέκυψαν στα τραύματα τους θάφτηκαν στην Κέρκυρα.
Το βρετανικό νεκροταφείο της Κέρκυρας διαχειρίζεται από την Commonwealth War Graves Commision και από τον κύριο Γιώργο Ψάιλα, επιστάτη, η οικογένεια του οποίου φροντίζει το νεκροταφείο από το 1924. Ο τελευταίο επιστάτης είναι σε υπηρεσία από το 1944. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός πως ο κος Ψάιλας έχει τιμηθεί με το British Empire Medal και πως από τα 50 είδη ορχιδέων που μπορούν να βρεθούν στην Κέρκυρα, 30 από αυτά βρίσκονται στο βρετανικό νεκροταφείο, υπό την φροντίδα του.
* * *
Leave A Comment