Κατά την τέταρτη δεκαετία του 20ου αιώνα η παγκόσμια κατάσταση διαμορφώνεται από δυο κυρίως παράγοντες: Τις επιτυχίες της οικοδόμησης του Σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ένωση και την επίθεση του φασισμού και της ιμπεριαλιστικής αντίδρασης στις καπιταλιστικές χώρες.
Στην Ελλάδα μεγαλώνουν οι φασιστικές τάσεις στους κύκλους της ολιγαρχίας και προκειμένου να εμποδιστεί μία δημοκρατική διέξοδο από την υπάρχουσα πολιτική κρίση και φοβούμενη την άνοδο του αντιφασιστικού κινήματος, η χρηματιστική ολιγαρχία επιβάλλει στις 4 Αύγουστου 1936 την δικτατορία Μεταξά – Γκλύξμπουργκ.

Το καθεστώς δεν μπορεί βέβαια να λύσει τα υπάρχοντα σοβαρά προβλήματα, αλλά εισάγει την διαφθορά στις κρατικές υπηρεσίες και ολοκληρώνει την οικονομική υποδούλωση της χώρας με νέα δάνεια από την Γερμανία και την Αγγλία. Κάθε αντιπολίτευση και κύρια το ΚΚΕ καταπνίγεται με τρομοκρατία και η ομαλή εξέλιξη της πολιτικής ζωής ανακόπτεται.
Οι φυλακές-κάτεργο της Κέρκυρας χρησιμοποιούνται για να «φιλοξενήσουν» πολλούς από τους ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος όπως ο Νίκος Ζαχαριάδης, ο Δημήτρης Παρτσαλίδης, ο Μ. Σινάκος, ο Β. Νεφελούδης, ο Στ. Σκλάβαινας, ενώ δολοφονείται μετά από φριχτά βασανιστήρια, στις 22 Νοέμβρη του 1938, ο γραμματέας της Ο.Κ.Ν.Ε. φοιτητής Χρήστος Μαλτέζος.

Ο ύμνος της 4ης Αύγουστου

Το καθεστώς επιβάλλει για λόγους προπαγάνδας σε κάθε εκδήλωση να τραγουδιέται ο δικός του ύμνος:

«Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει, πατέρα,
γιατί λάμπει ο ήλιος έτσι γιατί φέγγει έτσι η μέρα;
Γιατί σαν αυτή, παιδί μου, την ημέρα τη χρυσή
που τη χαίρεσαι και συ στέρεψε το μαύρο δάκρυ
κλείσανε πολλές πληγές, αψηλώσανε τα στάχυα
κι ένα γύρω όλα τα βράχια εγινήκαν ανθοβούνια και χρυσοπηγές.
Μιαν ημέρα σαν ετούτη την ολόφωτη κι ωραία ξεδιπλώθηκε
και πάλι η γαλάζια μας Σημαία που ‘χει τ’ ουρανού το χρώμα και
σκεπάζει τ’ άγιο χώμα που ελεύθερος πατάς.
Κι έτσι με χαρά κι ελπίδα για μιαν ένδοξη Πατρίδα
η Σημαία κυματίζει μ’ ένα Ταν ή επί Τας!»

Τη μουσική του ύμνου γράφει ένας κερκυραίος αξιωματικός του Ναυτικού, ο Γεράσιμος Φρεν, ο οποίος παίρνοντας τις πρώτες του μουσικές γνώσεις στην Κέρκυρα, στην «Παλιά» Φιλαρμονική, υπηρετεί ως αρχιμουσικός του Πολεμικού Ναυτικού κατά τις περιόδους 1932-36, 1939-41 και 1946-49 (συμπτωματικά, 31 χρόνια αργότερα, τη μουσική του ύμνου της Δικτατορίας της 21ης Απρίλη 1967 γράφει και πάλι κερκυραίος, όχι όμως στρατιωτικός αυτή τη φορά).

Η Ε.Ο.Ν. και ο ύμνος της
Από τις σημαντικότερες κινήσεις της Δικτατορίας είναι η δημιουργία της Εθνικής Οργάνωσης Νεολαίας (Ε.Ο.Ν.) το Νοέμβρη του 1937 η οποία αποτέλεσε μια σοβαρή προσπάθεια του καθεστώτος να διεισδύσει στη νεολαία και να αποκτήσει μακροπρόθεσμα λαϊκά ερείσματα.
Η Ε.Ο.Ν. υπό την άμεση καθοδήγηση του δικτάτορα σηκώνει σταδιακά το βάρος της προώθησης των αρχών του καθεστώτος. Αξίζει να σημειωθεί το ιδεολογικό περιεχόμενο της Ε.Ο.Ν., όπως το ήθελε ο Μετα-ξάς, καθώς είναι αποκαλυπτικό των διαστάσεων της προσωπολατρίας στον δικτάτορα:
«Ένας αρχηγός, οδηγός-σημαιοφόρος μιας νέας εθνικής σταυροφορίας εχρειάζετο, να εμπνευσθή τον γιγάντιο άθλο, να οπλισθή με πρωτοβουλία και με πεποίθηση να βαδί ση τον πρωτοποριακόν δρόμο, οδηγώντας τους νέους προς την Νεοελληνική Αναγέννηση. Και ο Οραματιστής -Οδηγός ξεχώρισε από το πλήθος. Εμπνεύστηκε το μεγαλόπνοο έργο. Μ’ επαναστατημένη συνείδηση – που κατά τον Ουγκώ σημαίνει με γαλείον ψυχής – ύψωσε τη σημαία του Νέου Κράτους, του Κράτους της αρχής και όχι του τέλους, των έργων και όχι των λόγων».
Μία νεολαία, έτσι οργανωμένη στα πλαίσια της παραπάνω ιδεολογίας, δραστηριοποιείται σε κάθε πόλη και για αυτή γράφεται ο παρακάτω ύμνος:
«Στην γλυκεία μας την Πατρίδα την τρανή κι ιστορική συ απόμεινες ελπίδα Νεολαία Ελληνική.
Την ολόθερμη ψυχή της εθνική φωτίζει αυγή κι ο Μεγάλος Κυβερνήτης πάντα εμπρός την οδηγεί.
Εμπρός για μια Ελλάδα νέα, εμπρός, μ’ ελληνική καρδιά, μπρός, περήφανα, γενναία, ναι, της Ελλάδος τα παιδιά.
Εμπρός, η δόξα η παληά μας να ξαναζήση είναι καιρός με τον μεγάλο Βασιληά μας, εμπρός, πάντοτε εμπρός!»
Η μπάντα της Ε.Ο.Ν. Κέρκυρας
Το Νοέμβρη του 1937 ο διοικητής της Ε.Ο.Ν. Κέρκυρας παίρνει από το σώμα των Προσκόπων (η Δικτατορία θα το διαλύσει το Σεπτέμβρη του 1939, συγχωνεύοντάς το με την Ε.Ο.Ν.) δεκαπέντε διάφορα πεπαλαιωμένα μουσικά όργανα τα οποία αρχικά ανήκαν στην εδώ Προπαρασκευαστική Σχολή Υπαξιωματικών.
(η Ε.Ο.Ν. στεγάζονταν στη Ρολίνα και με την έναρξη του πολέμου μεταφέρθηκε στη μίνα πίσω από το ξενοδοχείο Κορφού Παλάς). Η πρώτη εμφάνιση του μουσικού σώματος γίνεται στις 21 Μάη της επόμενης χρονιάς με μουσικούς που ανήκαν στις δύο φιλαρμονικές και οι οποίοι έλαβαν τη σχετική άδεια. Επικεφαλής ήταν ο Διονύσιος Καμπί τσης, προερχόμενος από την Φ.Ε. Μά ντζαρος. Με τον ίδιο αρχιμουσικό η μπάντα συμμετέχει στις 25 Μάρτη του 1938 στον εορτασμό της εθνικής επετείου στην Αθήνα.
Τον Απρίλη της ίδιας χρονιάς ο Νομάρχης Κέρκυρας Θεοφανόπουλος (έμεινε σε αυτή τη θέση ως τις 9 Δεκέμβρη 1940) και ο διοικητής της Ε.Ο.Ν. Κέρκυρας Γ. Δεσποτόπουλος (ήταν υπάλληλος της Νομαρχίας. Αργότερα μετατέθηκε και τη θέση του ανέλαβε ο υποστράτηγος ε.α. Σταμ. Χυτήρης, ενώ μετά ο καθηγητής Γ. Καλογερόπουλος) καλούν τον μουσικό Σπ. Μοντσενίγο της «Παλιάς» Φιλαρμονικής να αναλάβει τη διεύθυνση της μπάντας.
Ο Μοντσενίγος ιδρύει Σχολές Θεωρητικών και Πνευστών οργάνων. Τη Σχολή των Θεωρητικών αναλαμβάνει ο ίδιος, τη Σχολή Χαλκίνων οι Χρήστος Ραβανόπου λος και Διονύσιος Ζωχιός και τη Σχολή Ξυλίνων ο Σπυρίδων Ταχιάτης (όλοι προερχόμενοι από την «Παλιά»).
Εκείνη την εποχή βρίσκονταν στο χώρο του κοινοτικού καταστήματος Λευκίμμης περίπου 80 (;) μουσικά όργανα τα οποία με εντολή του Νομάρχη δόθηκαν στην Ε.Ο.Ν. Ταυτόχρονα, με κάθε ευκαιρία αγοράζονταν καινούργια και τελικά η Φιλαρμονική της Ε.Ο.Ν. διέθετε 50-60 όργανα.
Η πρώτη εμφάνιση της μπάντας υπό το Σπύρο Μοντσενίγο, με 45 μουσικούς, γίνεται στις 20 Ιούλη 1938 στην εξέδρα της Ανω Πλατείας με το παρακάτω πρόγραμμα (τηρήθηκε η ορθογραφία του εγγράφου στο Αρχείο Μοντσενίγου):
• Βισβάρδης, «Περνάει ο στρατός», εμβατήριο.
• Mozart, «Τίτο», εισαγωγή.
• Auber, «Φρα διάβολος» φαντασία.
• Tchaikovsky «Danse rusee»
Στις 5 Αυγούστου με 60 μουσικούς παίρνει μέρος στις γιορτές για την επέτειο εγκαθίδρυσης του καθεστώτος.
Την Κυριακή 19 Νοέμβρη 1939 κατά την τελετή συγχώνευσης Ε.Ο.Ν. και Σ.Ε.Π. (στο χώρο όπου και σήμερα οι εγκαταστάσεις του Σ.Ε.Π πίσω από τα Παλιά Ανάκτορα), συμμετέχει και η μπάντα της Ε.Ο.Ν. Παρών από πλευράς ήταν και ο Περιφερειακός διευθυντής της Σ. Χυτήρης.
Τον Αύγουστο του 1940 ο διευθυντής και οι δάσκαλοι επιστρατεύονται και η μπάντα μένει ανενεργή. Με τη συνθηκολόγηση διαλύεται και τα όργανα κατάσχονται από τους Ιταλούς.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ
Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας, Αρχείο Μοντσενίγου «Εξήντα χρόνια αγώνων και θυσιών. Χρονικό του Κ.Κ.Ε.», τ. 1 (1918-1945), Έκδοση της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε., Αθήνα, 1978.
Ζερβός Αντώνιος (υποπ/χος ε.α., τ. αρχιμουσικός Π.Ν.), «Μουσική Πολεμικού Ναυτικού», Ιδιωτική έκδοση, Κέρκυρα, χ.χ.
Καλογερόπουλος Τάκης, «Λεξικό της Ελληνικής μουσικής», Γιαλλελής, 2001
Κατσαρός Σπύρος, «Κερκυραϊκή χρονογραφία 1940-1960», τόμ. 1, Βιβλιοεμπορική, Κέρκυρα, χ.χ.
Κουρκουμέλης Νίκος, «Σημειώματα για τον κερκυραϊκό προσκοπισμό 1915-1980 Α’ μέρος», Κέρκυρα, 1981
Λιναρδάτος Σπύρος, «4η Αυγούστου Θεμέλιο, Αθήνα, 1988 (ε’ έκδοση)
Φωτογραφικό Αρχείο Σπύρου Γαούτση

Γιώργος Ζούμπος
http://bibliokerkyra.blogspot.it/

όπως δημοσιεύτηκε στην εφημ. «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 02-08-2010

 

* * *

Διαβάστε επίσης...