Ιόνιο Πανεπιστήμιο: 120 χρόνια αναμονής

Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με την ιστορία της Ιόνιου ακαδημίας, αυτό ανήκει σε άλλο κεφάλαιο.

Θα ξεκινήσουμε την ιστορία από τις 20 Δεκεμβρίου 1865, την ήμερα όπου με το νόμο ΡΗ της Ελληνικής Βουλής, ο νόμος “Περί οργανώσεως(!) της εκπαιδεύσεως κατά την Επτάνησον” και «αρχής της αφομοιώσεως» (!!), καταργούσε:

• Το Υπουργείο Παιδείας (Αρχοντείο Παιδείας)
• Το Ιεροσπουδαστήριο
• Την Ιόνιο Ακαδημία
• Το Γυμνάσιο Κερκύρας
• Τα Λύκεια Kερκύρας και Παξών

• Την θέση του Γενικού Αρχειοφύλακα

Ταυτόχρονα ο μητροπολίτης Κερκύρας χάνει τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου της Επτανήσου. Η διοικητική απορρόφηση της Κέρκυρας πραγματοποιήθηκε μέσα στο 1865 με την θέσπιση της έδρας της Νομαρχίας και την διαίρεση του νησιού σε 13 δήμους.

Μάταιη στάθηκε η παραίτηση από το βουλευτικό αξίωμα του Στέφανου Παντοβά, τέως πρόεδρου του Ιόνιου Κοινοβουλίου, του άνθρωπου που ανήκε στην πρώτη τριάδα των αγωνιστών για την Ένωση.

Πρακτικά, παρέμεινε στην Κέρκυρα μόνο η στοιχειώδης και μέση εκπαίδευση, η μόρφωση χαμηλού επίπεδου. Η πανεπιστημιακή εκπαίδευση θα παρέχονταν μόνο στην Αθήνα, που την εποχή εκείνη υστερούσε κατά πολύ σε πνευματικό επίπεδο σε σχέση με την Κέρκυρα. Διακρίνεται καθαρά η θέληση καταστροφής κάθε φυτώριου μόρφωσης στην Επτάνησο και ειδικά στην Κέρκυρα.

Πρωταγωνιστής αυτού του εγκλήματος είναι ο Κωνσταντίνος Λομβάρδος, ο ζακυνθινός υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως, πατέρας του Σχεδίου Νόμου, o οποίος είχε μάλιστα διατελέσει και σημαιοφόρος των Ριζοσπαστών στην Ιόνιο Βουλή. Οι κακές γλώσσες είπαν ότι «εισήγαγε το μέτρον προς εκδίκησην, διότι απεδείχθη ανίκανος να πάρει το δίπλωμα του από την Ιόνιον Ακαδημίαν…» Πάντως ήταν το πρώτο πανεπιστήμιο που καταργήθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η ιστορία της Κέρκυρας του εικοστού αιώνα είναι γεμάτη προσπάθειες για την αναβίωση της Ιόνιας Ακαδημίας. Προσπάθειες που αποκορυφώθηκαν στα τρια Πανιόνια Συνέδρια (1914, 1938, 1965), στα οποία διαδηλώθηκε η εμμονή της Επτανήσου να ανακτήσει το δικαίωμα φιλοξενίας πανεπιστημιακών σχολων. Προηγουμένως, άλλες σοβαρές ενέργειες εντοπίζονται το 1907, όταν η Κέρκυρα ζήτησε την αξιοποίηση του Δομπολείου κληροδοτήματος με την ίδρυση πανεπιστημίου σε αυτή, καθώς ή επιθυμία του ευεργέτη ήταν ρητή και συγκεκριμένη. Η αρνητική στάση της τότε κυβέρνησης , η οποία πίστευε πως η πολλή μόρφωση…βλάπτει, ενώ συχρόνως αποβαίνει εις βάρος της…γεωργικής ανάπτυξης, είχε σαν αποτέλεσμα όχι μόνο να μην ικανοποιηθεί το κερκυραϊκό αίτημα, αλλά και να καταποντιστεί το πολύτιμο Δομπόλειο κληροδότημα στην δίνη της Ρωσικής Επανάστασης.

Σκριπ 16-11-1904

Οποιαδήποτε και να ήταν τα όνειρα ή οι προσδοκίες κατά την περιόδο του μεσοπολέμου του κερκυραϊκού λαού, θάφτηκαν κάτω απο τα μαυρισμένα συντρίμια των πρώην στρατώνων Grimani, μιά νύχτα του Σεμπτέβρη του ’43.

Πέρασε και ο εμφύλιος, οι δυστυχίες, η αναστήλωση (sic) των τραυματισμένων πόλεων. Μπαίνουμε στην δεκαετία του ’60 όπου οτιδήποτε μπορεί να γίνει πραγματικότητα.

Το 1964 ο Παπανδρέου υπόσχονταν ανώτατες σχολές και Πανεπιστήμια στην Κρήτη, Θεσσαλία, Ήπειρο και Κέρκυρα. Για την τελευταία, την Κέρκυρα, χρειάστηκε μία περαιτέρω διευκρίνηση, δεν θα της έφτιαχναν ανώτατη σχολή για λόγους εύνοιας, αλλά σαν αναγνώριση του επίπεδου του πολιτισμού της. Οι ανώτατες δε σχολές που θα ιδρύονταν στην περιφέρεια, θα είχαν σαν περιεχόμενο αυτό το οποίο υπαγόρευε η πολιστική παράδοση του κάθε τόπου. Στην Κέρκυρα λοιπόν άρμοζε μία ανώτατη σχολή γραμμάτων, τεχνών και μετάφρασης. Αυτό το τελευταίο φυσικά, δεν είχε καμμία σχέση με την πολιτιστική παράδοση, είχε σχέση όμως με την αυξανόμενη τουριστική κίνηση του νησιού. Το τερπνόν μετά του ωφελίμου…

Μακεδονία, 23/5/1964

Aυτές οι ανακοινώσεις του πρωθυπουργού, έγιναν στις 23 Μαΐου 1964 στην Κέρκυρα, δύο μέρες μετά την  επέτειο της Ενώσεως. Στοιχειώδες! Ο κερκυραϊκός λαός, περήφανα, χειροκροτούσε!

 Τον επόμενο χρόνο, ο πρωθυπουργός αναγγέλει στον δημοκρατικό λαό της Κρήτης την ίδρυση πανεπιστημίου στο Ηράκλειο με την ονομασία “Πανεπιστήμιο Κρήτης”. Οι κάτοικοι της Κέρκυρας, Λάρισσας και Ιωαννίνων δεν έπρεπε βέβαια να ανησυχούν, θα πραγματοποιηθούν και οι δικές τους προσδοκίες.

Ταχυδρόμος, 19/4/1965

Τελικά κορόϊδευε και τους μεν και τους δε, στην Κρήτη το πανεπιστήμιο δέχτηκε τους πρώτους φοιτητές μόλις δώδεκα χρόνια αργότερα, το 1977, ενώ οι Κερκυραίοι θα έπρεπε να περιμένουν ακόμα πιο πολύ.

Περνάει μόλις ένας χρόνος, είμαστε πλέον στο 1966, όταν ξαφνικά ανακοινώνεται ότι στο νομοσχέδιο για την ανώτατη παιδεία δεν γίνεται λόγος για την Κέρκυρα και το Ιόνιο πανεπιστήμιο. Ο λαός καταλαβαίνει πλέον την κοροϊδία στην οποία έπεσε θύμα και με επικεφαλής Δήμαρχο, μητροπολίτη και σωματεία προχωρεί σε εκδηλώσεις ευαισθητοποίησης. Μάταια βέβαια.

Ταχυδρόμος, 9/7/1966

 H θλιβερή όψη της υπόθεσης είναι ότι όχι μόνον οι Κερκυραίοι δεν έλαβαν ότι αρχικά τους ανήκε, αλλά επιπλέον έπρεπε να καταπιούν και τον σαρκασμό κάποιων αρθρογράφων, γνήσιων εκπροσώπων του κρατικού συγκεντρωτισμού και της ρωμέικης νοοτροπίας. Ας θαυμάσουμε το παρακάτω άρθρο του δημοσιογράφου Ντίνου Κουτσούμη, στην εφημερίδα “Ταχυδρόμος”:

Μια δεύτερη σοβαρή προσπάθεια τοποθετείται στο 1967, όταν η Φιλοσοφική Σχολή του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, κατόπιν προτάσεως του τότε Κοσμήτορα Γρόλλιου, αποφάσισε ομόφωνα την ίδρυση Σχολής Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών στην Κέρκυρα, σαν τμήμα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου.

Το σχέδιου του σχετικού διατάγματος που ανέκρινε η Σχολή κάλυπτε πλήρως το θέμα. Παράλληλα από κερκυραϊκής πλευράς είχε εξασφαλιστεί η στέγαση της Σχολής και η χρηματοδότηση του πρώτου έτους λειτουργίας της. Το θέμα όμως σταμάτησε στην Σύγκλητο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η οποία δεν υιοθέτησε την πρόταση της Φιλοσοφικής Σχολής, με την δικαιολογία πως η ίδρυση πανεπιστημιακής σχολής στην Κέρκυρα  θα απέβαινε εις  βάρος των σχολών των Ιωαννίνων. Πρωτοστάτες της αντίδρασης οι τότε πρύτανης και αντιπρύτανης  του Πανεπιστημίου, οι οποίοι, κατά παράδοξη σύμπτωση, ήταν ηπειρωτικής καταγωγής.

Tα χρόνια περνούσαν, οι Κερκυραίοι όμως δεν ξεχνούσαν, συνέχισαν να ζητούν την δίκαιη αναγνώριση του αιτήματος τους.

1971…

1973…

1975…

1976…

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 αρχίζει να λειτουργεί, με δυσκολίες, το ΚΕΜΕΔΙ, Κέντρο Μετάφρασης και Διερμηνείας.

Πρέπει να φτάσουμε στο 1983, επί δημάρχου Γιάννη Κούρκουλου, όταν ο τότε πρωθυπουργός ανήγγειλε την επανίδρυση του Ιόνιου Πανεπιστήμιου, το οπoίο άρχισε να λειτουργεί, με δύο μόνο τμήματα, Ιστορίας και Μεταφράσεως/Διερμηνείας, το 1984.

Σήμερα, το Ιόνιο Πανεπιστήμιο απαρτίζεται από:

• Tμήμα Iστορίας (1985)
• Tμήμα Ξένων Γλωσσών, Mετάφρασης και Διερμηνείας (1986)
• Tμήμα Mουσικών Σπουδών (1992)
• Tμήμα Aρχειονομίας – Bιβλιοθηκονομίας (1993)
• Tμήμα Πληροφορικής (2004)
• Τμήμα Τεχνών Ήχου και Εικόνας (2004)
• Τμήμα Ασιατικών Σπουδών (2010)

* *

Πληροφοριακά μόνο, να αναφέρουμε τα τμήματα που λειτουργούσαν και η ύλη που διδάσκονταν στην Ιόνιο Ακαδημία κατά την περίοδο 1824-1865.

Α. ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

1.ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ
Αρχαία Ελληνική και Λατινική φιλολογία.
Ιστορία.
Νεοελληνική φιλολογία.
Λατινικά.
Αρχαιολογία – Νομισματολογία.
Λατινική και Ιταλική Φιλολογία.
Ρωμαϊκή Ιστορία.
Αγγλική γλώσσα.
Αγγλική ιστορία
Αγγλική φιλολογία.
Εβραϊκή και Αραβική γλώσσα.
Φιλοσοφία.
Ιστορία της Φιλοσοφίας.
Αρχαία Ελληνική φιλολογία.
Ρωμαϊκή φιλολογία.
Αγγλική λογοτεχνία.
Εφαρμογή της φιλοσοφίας στη γενική λογοτεχνία.
Ιταλική φιλολογία και ποίηση.
Στοιχεία φιλοσοφίας

2. ΤΜΗΜΑ ΦΥΣΙΚΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟ

Ανώτερα Μαθηματικά (στη δημοτική γλώσσα).
Θεωρητική και Πρακτική Χημεία.
Πειραματική Φυσική.
Ανόργανη Χημεία.
Οργανική Χημεία.
Εισαγωγή στη Μαθηματική Επιστήμη.
Εισαγωγή στη Φυσική Επιστήμη.
Πείραμα – Ανάλυση στη Φυσική Επιστήμη.
Βοτανική.
Ζωγραφική (Αρχιτεκτονικό Σχέδιο).
Αρχιτεκτονική.

Β. ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Δογματική.
Εκκλησιαστική Ιστορία.
Δογματική Θεολογία.
Εκκλησιαστική Ιστορία.
Ιερά Κατήχηση.
Εισαγωγή στη Θεολογία.
Ερμηνευτική.
Ιερή Ιστορία.
Βιβλική και Εκκλησιαστική Ιστορία.
Πρακτική Θεολογία.
Ρητορική.
Εκκλησιαστική μουσική.

Γ. ΝΟΜΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

Γενικές Αρχές του Δικαίου.
Γενικές Αρχές Ρωμαϊκού Δικαίου.
Εμπορικό Δίκαιο.
Αγρονομία.
Γενικές Αρχές Ποινικού Δικαίου.
Ιόνιο Αστικό Δίκαιο.
Εμπορικό Δίκαιο.
Ποινικό Δίκαιο.
Ιστορία του Δικαίου.
Ρωμαϊκό Δίκαιο.
Πολιτική Δικονομία.
Δημόσιο Δίκαιο.

Δ. ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

1. ΙΑΤΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ. 1823-1827.
Νοσολογίας – Θεραπευτικής.
Παθολογίας
Χειρουργικής και Κλινικολογίας. 1844-1864.
Εξωτερικής Παθολογίας.
Κλινικής Ιατρικής.
Χειρουργικής.
Φαρμακολογίας και Θεραπευτικής.
Γενικής Νοσολογίας.
Ανατομίας.
Φυσιολογίας.
Μαιευτικής.
Ιατροδικαστικής.
Γενικής Παθολογίας.
Χημείας.
Φαρμακευτικού Τμήματος.
Φαρμακευτικής.

Όλες οι σχολές απένειμαν διδακτορικά διπλώματα.

* * *