«… έφεραν εις την Αστυνομίαν άνθρωπόν τινα, οστις περνών από μέρος τι, εξ απροσεξίας του έρριξαν μία ξέστα και του άνοιξαν το κεφάλι…»

 

Η πασχαλινή περίοδος αρχίζει για την Κέρκυρα με τη λιτανεία της Κυριακής των Βαϊων και τελειώνει με τις λιτανείες στην ύπαιθρο μέσα στην εβδομάδα της Διακαινησίμου. Οι εκδηλώσεις στην πόλη έχουν πλέον έντονο τουριστικό χαρακτήρα, αποτελώντας ωστόσο την αδιάκοπη συνέχεια της τέλεσης εθίμων για μερικά από τα οποία η καταγωγή φθάνει στην αρχαία Ελλάδα και για άλλα «απλά κάποιους αιώνες» πίσω.

Από το ημερολόγιο του Π. Σαμαρτζή παρουσιάζουμε σήμερα περιγραφές των ημερών από τα μέσα του 19ου αιώνα. Ο αναγνώστης θα δει ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στην Κέρκυρα του «τότε» και του «τώρα», ενώ το χαρακτηριστικό γράψιμο και η αμεσότητα της διήγησης του Σαμαρτζή  κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη όχι μόνο στη συγκεκριμένη περιγραφή, αλλά σε όλα τα γεγονότα τα οποία αναφέρονται.

 Ποιος ήταν ο Π. Σαμαρτζής

 Ο Παναγιώτης  Σαμαρτζής του Σπυρίδωνος, στον οποίο οφείλουμε τις «Καθημερούσιες Ειδήσεις» γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1797. Στην Κέρκυρα έζησε από το 1823 ως το θάνατό του το 1871, και με μορφή ημερολογίου, κατέγραφε λεπτομερειακά τις «Καθημερούσιες Ειδήσεις»• τα συμβαίνοντα γεγονότα στο νησί (και στο εξωτερικό, με παραπομπές), από το 1854 ως το 1867.

Οι «Καθημερούσιες Ειδήσεις» αποτελούνται από πέντε πυκνογραμμένους χειρόγραφους τόμους, από χίλιες περίπου σελίδες ο καθένας. Οι τρεις βρίσκονται στην κατοχή του Γιώργου Κάρτερ, απογόνου του Σαμαρτζή, ο οποίος και επιμελήθηκε το 2000 μια έκδοση επιλογής των «Ειδήσεων» από το Ε.Λ.Ι.Α. Μέσα σε αυτούς τους τόμους υπάρχουν οι καταθέσεις του Σαμαρτζή, ως αυτόπτη μάρτυρα, ασήμαντων αλλά και πολύ σημαντικών γεγονότων εκείνης της εποχής, με ξεχωριστό ιστορικό ενδιαφέρον να έχουν, οι συγκλονιστικές αναφορές του στα γεγονότα της Ένωσης των Ιόνιων νησιών με την Ελλάδα το 1864. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Παναγιώτης Σαμαρτζής είναι παππούς του ζωγράφου Γεωργίου Σ. Σαμαρτζή.

Ας παρακολουθήσουμε τη διήγηση του Σαμαρτζή:

 Μεγάλη Παρασκευή, 13 Απρίλη  του 1856

 Ήταν η Αγία και Μεγάλη Παρασκευή δια το πάθος του Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού. Τα πάντα ήσαν κλεισμένα και ήτον και η αγορά εις Άγιον Ρόκον, αλλά δεν εβαστάχθη ως άλλοτε. Ήτο δε διδαχή δια το αυτό πάθος εις την Εκκλησίαν της Μητροπόλεως Σπηλαιωτίσσης την οποία εξεφώνησε ο Αιδεσιμότατος Ιερεύς Γαρνέλης, το δε εσπέρας έγινε λιτανεία από την Εκκλησίαν του Αγίου και θαυματουργού Σπυρίδωνος ήτις άρχισε τας ώρας 9 τη νύκτα και διήρκεσε έως τας 12 ½ το μεσονύκτιον. Αλλά πριν αρχίσει η λιτανεία άρχισαν οι ψιθυρισμοί δια τας θέσεις, διότι είχον να κάμουν όλοι οι Ευγενείς. Οι μεν ήθελαν να υπάγουν   εις το δείνα μέρος, οι δε εις το άλλο και τέλος έπαυσαν.

Ήσαν δε και οι σκόλαι και τα φλάμπουρα όλων των Εκκλησιών, μετά η Μουσική παιανίζουσα, όπισθεν ήτο το σώμα των Ευγενών και μετά ταύτα όλοι οι άλλοι. Όταν υπήγαν κάμποσοι δια να κάμουν παρρησία με τα κεριά τους, οι Ευγενείς τους εμπόδισαν, αλλ΄ αυτοί έσβησαν τα κεριά τους και τους άφησαν μόνους τους.  Όπισθεν ήτο το σώμα των εμπόρων όπου έφυγαν κάμποσοι και από αυτούς. Τα περισσότερα σπίτια είχαν εις τα παράθυρα λαμπάδες από το μέρος που επερνούσε η λιτανεία, εις δε το μέρος του κυρίου Παραμυθιώτου του ήλθε λιποθυμία ενός Ιερέως Τίνου. Ευθύς έτρεξεν ο λαός και τον εσήκωσαν, όπου τον έκαμαν και συνήλθε. Προς το μέρος της αγοράς του ήλθε λιποθυμία άλλου Ιερέως.

Έκαμαν τον γύρον από τα τείχη και προς το μέρος της Σπηλιάς εκβήκαν οι στρατιώται της Berkshire Milizia και παρουσίασαν τα όπλα. Έκαμαν τον γύρον του Αγίου Αντωνίου, την αγοράν, την οδόν των Υδάτων, όλον τον γύρον της Πλατείας και τέλος επανήλθον εις την Εκκλησίαν. Πλην ήσαν οι Ευγενείς μόνοι τους και κανενός δεν ήρεσε αυτή η λιτανεία. Και πότε έγινε καλό πράγμα εις…

 Μεγάλο Σάββατο, 14 Απρίλη του 1856

 Εις το διάστημα της Αναστάσεως ήτις έγινε τας 11 π.μ., έφεραν εις την Αστυνομίαν άνθρωπόν τινα, οστις περνών από μέρος τι, εξ απροσεξίας του έρριξαν μία ξέστα και του άνοιξαν το κεφάλι. Ευθύς έκραξαν τον ιατρόν και τον είδε και του διώρισεν τα χρειαζούμενα. Έτρεξαν οι χωροφύλακεςε και εσύλλαβαν αυτόν που έρριξε την ξέστα και τον έφεραν εις την Αστυνομίαν. Εις δε την στιγμήν της Αναστάσεως οι στρατιώται της Σπηλιάς, οίτινες ήσαν της Midlessex Milizia εστραβοστόμησαν με το να μην τους είχαν ειδοποιήσει.

Προς το απόγευμα έφεραν εις την Αστυνομίαν ένα παιδί μικρό, το οποίον βαρών με πιστόλιον του κόπηκε το δάκτυλο και έκραξαν αμέσως τον ιατρόν. Τις οίδε αν ελαβώθησαν και άλλοι!

 Δευτέρα του Πάσχα, 16 Απρίλη του 1856

 Έγινε λιτανεία έξω εις χωρίον Κορακιάνα, όπου ήσαν συναγμένα όλα τα πλησιέστερα χωρία. Είχαν καλεσμένην την Φιλαρμονικήν Εταιρίαν, προσέτι δε υπήγε πλήθος λαός με αμάξια και ίππους από την χώραν και έγινε μια λαμπρά λιτανεία, όπου ποτέ δεν έγινε τοιαύτη. Αφού ετελείωσε, της είχαν της Φιλαρμονικής έναν καλόν δείπνον, όπου έφαγαν και εχόρτασαν. Και προς τας 9 της νυκτός ήλθαν εις την χώραν. Εμπρός ήσαν μερικοί ίπποι και όπισθεν αι άμαξαι με την Μουσικήν παιανίζουσα.

Μετά την Ένωση:

Μεγάλη Τρίτη, 30 Μάρτη 1865

 Εκβήκεν ειδοποίησις δια σάλπιγγος με τρεις στρατιώτας και τινος λοχίου χωροφύλακος, δηλοποιούσα ότι απαγορεύονται κατά την ημέραν του Μεγάλου Σαββάτου και της Αναστάσεως, η χρήσις των όπλων και το ρίψιμον διαφόρων αντικειμένων εκ των παραθύρων .. Αλλ΄ ακολούθως, μέλη τινά εκ της πάλαι Εταιρείας Κοινότητος, έκαμαν αναφοράν προς τον Νομάρχην, όπου υπέγραψαν κάμποσοι. Τις οίδε τέλος τι απέγινε.

 Κυριακή του Πάσχα, 4 Απρίλη του 1865

 Ήτο το Άγιον Πάσχα, όπου προς το μεσονύκτιον έμελλε να γίνει η Ανάστασις του Σωτήρος ημων Ιησού Χριστού, εντός του Παλιού Φρουρίου, εις το επίπεδον, παρά του Ευλαβεστάτου Ιερέως Ιεροθέου και του Διακόνου του Γενναδίου Πηλού. Οι στρατιώται, εν πλήρει στολή, έκαμαν εν τετράγωνον, ούσα η χωροφυλακή από το  εν μέρος , από το άλλον το πυροβολικόν και εις το μέσον το 1ον Τάγμα μετά της σημαίας και έμπροσθεν αυτών ήτον ο Ιερεύς του Στρατού Ιερόθεος μετά του Διακόνου, έχοντες εμπρός των μίαν τράπεζαν με την εικόνα της Αναστάσεως, με λαμπάδας και έμπροσθεν του Ιερέως ήσαν όλαι αι Αρχαί, ως ο Νομάρχης Μαυροκορδάτος, ο Στρατηγός Πίσσας, ο Φρούραρχος Κουβαράς μετά του Επιτελείου του, ο διοικητής της χωροφυλακής Κροκίδας , ο Αστυνόμος Κατζικόπουλος, διάφοροι Κύριοι και Κυρίες με τας λαμπάδας των και πλήθος λαός, οίτινες είχον υπάγει δια περιέργειαν.

Τριγύρω των τειχών είχαν νταβάδες με κατράμι οίτινες έκαιαν αδιακόπως και άμα ο Ιερεύς είπε «Ανάστα ο Θεός», ευθύς η Ακρόπολις κανονιοβόλησε 21 κανονιοβολισμούς. Ακολούθως κανονιοβόλησε και το κόττερον «Γλαύκος» και ούτω έγινεν η Ανάστασις, όντε όλοι χαρούμενοι, φιλιούντες ο εις τον άλλον αλλά Λειτουργία δεν έγινε.

Μετά ταύτα διελύθησαν και ανεχώρησαν έκαστος εις τα ίδια, πηγαίνοντες να φάγουν τσιλίχουρδα. …

Γιώργος Ζούμπος
http://bibliokerkyra.blogspot.it/

όπως δημοσιεύτηκε στην εφημ. «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 28-03-2010

 

* * *

Διαβάστε επίσης...