«.. .Αντί λάδι, βρέθηκε μέσα στα ντεπόζιτα νερό. Αντί ελαιοπυρήνες, χώμα…»

 

Μέσα στο Μεσοπόλεμο και υπό την πίεση του προσφυγικού ζητήματος, ολοκληρώνεται η αγροτική μεταρρύθμιση της χώρας και η οικονομία της υπαίθρου οδηγείται σε καθεστώς μικροϊδιοκτησίας. Για να περιορίσει τα προβλήματα που προκύπτουν από τις αλλαγές, η κυβέρνηση παρεμβαίνει στους τομείς των αγροτικών πιστώσεων και της εμπορευματικοποίησης της παραγωγής. Η παρέμβαση αυτή προωθείται κύρια με την ίδρυση της Αγροτικής Τράπεζας και αγροτικών συνεταιρισμών οι οποίοι σταδιακά δημιουργούνται σε όλη τη χώρα περιλαμβάνοντας τη μεγάλη πλειοψηφία των αγροτών στους οποίους εξασφαλίζονται χαμηλότοκα δάνεια και πρόσβαση σε φθηνά καταναλωτικά προϊόντα. Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι το 1915 λειτουργούσαν σε όλη τη χώρα 150 συνεταιρισμοί και το 1925 είχαν φθάσει στους 3833, ενώ στις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στους 6704.

 Οι Συνεταιρισμοί στην Κέρκυρα

 Ο θεσμός των γεωργικών συνεταιρισμών εφαρμόζεται στην Κέρκυρα από το 1921 με τη βοήθεια δανείων από την Εθνική Τράπεζα. Όμως το «αγροτικό ζήτημα» στο νησί, πρόβλημα το οποίο υφίσταται από την εποχή της Ένωσης, λύνεται οριστικά μόλις το Σεπτέμβρη του 1925, οπότε απελευθερώνονται όλα τα αγροτικά κτήματα που δεν είχαν ήδη απελευθερωθεί από τα βάρη που είχαν, και οι αγρολήπτες γίνονται απόλυτοι κύριοι των κτημάτων που κατείχαν.

Η λύση του «Αγροτικού ζητήματος» βρίσκει την Κέρκυρα με 196 συνεταιρισμούς και τρεις Ενώσεις. Εκείνη την εποχή η μία από τις Ενώσεις (με την επωνυμία «Κεντρική Τράπεζα») περιλαμβάνει 80 συνεταιρισμούς, ελέγχεται από τους μηχανισμούς των Θεοτοκικών και τη διοίκησή της έχει ο Σπύρος Σκιαδάς. Τα δάνεια δίνονται μέσω της Ένωσης χωρίς περιορισμούς και για ένα διάστημα δημιουργείται εικόνα ευημερίας.

 Τα «Σκιαδικά»

 Μέσα στο 1925 δημιουργούνται υπόνοιες ότι κάτι «δεν πάει καλά» στα συνεταιριστικά και η ερευνητική παρέμβαση του πολιτευτή Ζαβιτσιάνου προκαλεί έντονες αντιδράσεις από τη διοίκηση της Ένωσης αλλά και από τις δανείστριες τράπεζες.

Η κατάσταση οξύνεται ξαφνικά από την αναχώρηση για το εξωτερικό του Σπύρου Σκιαδά. Τότε οι τράπεζες δεσμεύουν ότι υπάρχει στις αποθήκες των Συνεταιρισμών και ξεσπά το σκάνδαλο που έμεινε γνωστό ως «Σκιαδικά». Στις δεξαμενές της Ένωσης αντί για λάδι βρίσκεται νερό και στις αποθήκες αντί ελαιοπυρήνας, χώμα και αντί καπνός, καστανόφυλλα. Τα τσεκ πληρωμών ήταν πλαστά και τα λογιστικά βιβλία πλαστογραφημένα με αποτέλεσμα η περιουσία των αγροτών να περάσει ως ενέχυρο στις δανείστριες τράπεζες και κύρια στην Εθνική.

Η αποκάλυψη έγινε εξαιτίας της παρέμβασης του Ζαβιτσιάνου ο οποίος είχε άλλες αντιλήψεις για την αγροτική ανάπτυξη και έτσι εξυπηρετούνταν οι σκοποί του. Την καλή κατάσταση στην αγροτική οικονομία διαδέχτηκε η απόγνωση καθώς τα μεγάλα χρέη έπρεπε να εξοφληθούν. Αποκαλύφθηκε ότι από τους 6000 αγρότες που εμφανίζονταν να έχουν πάρει δάνεια, μόνο 137 είχαν πάρει στην πραγματικότητα μεγάλα ποσά. Από τους υπόλοιπους, 1600 είχαν λάβει 5-20000 δραχμές και οι υπόλοιποι κάτω από 5000 δραχμές.

 Ο «Αυτόνομος Οργανισμός Αγροτικής Πίστης»

Στα 1928 ο Ζαβιτσιάνος εκλέγεται βουλευτής Κέρκυρας με το βενιζελικό συνδυασμό και προωθεί αλλαγές στην κερκυραϊκή αγροτική οικονομία χαρίζοντας τα χρέη κάτω των 10000 δραχμών και δημιουργώντας τον «Αυτόνομο Οργανισμό Αγροτικής Πίστης» (Α.Ο.Α.Π.), ο οποίος όμως εξυπηρετούσε σε πολύ μεγάλο βαθμό τα συμφέροντα της Εθνικής Τράπεζας, κύριας δανείστριας των αγροτών όταν ξέσπασαν τα «Σκιαδικά». Στις εκλογές του 1932 πάντως ο αγροτικός κόσμος είχε στραφεί κατά του Ζαβιτσιάνου (ο οποίος απέτυχε να εκλεγεί) και στα χωριά επικρατούσε το σύνθημα «Φωτιά στον Αυτόνομο».

 Η «Αγροτική Ένωση» στα 1930

 Πέντε μόλις χρόνια μετά τα «Σκιαδικά» η κατάσταση των φτωχών αγροτών είναι απελπιστική. Στις αρχές Μάρτη γίνεται συνέλευση των μελών της «Αγροτικής Ένωσης» η οποία κυκλοφορεί και την ομώνυμη εφημερίδα. Κατά τη λογοδοσία του Διοικητικού Συμβουλίου από το γραμματέα της Βασιλάκη, διαπιστώνεται η ανεπαρκής δράση της και η μη κινητοποίηση για τη διεκδίκηση των συμφερόντων των φτωχών και μεσαίων χωρικών, κατά των φόρων και του προετοιμαζόμενου πολέμου, κατά της πείνας και της τρομοκρατίας.

Για το κλίμα που επικρατεί εκείνη την εποχή και ουσιαστικά προαναγγέλει την 4η Αυγούστου,  ενδεικτικό το παρακάτω απόσπασμα από το Ριζοσπάστη της 14ης Μάρτη με τίτλο «Η κατάσταση της Αγροτικής Ένωσης Κέρκυρας και η τρομοκρατία κατά των εργατών»:

«Παράλληλα με την τελευταία κίνηση των εργατών και φτωχών αγροτών για την κάθοδό τους σε αγώνα, άρχισε μια συνεχής και συστηματική τρομοκρατία να εξασκείται κατά των συνειδητών εργατών. Οι χαφιέδες παρακολουθούν κατά πόδας ωρισμένους συντρόφους στα καφφενεία, στο δρόμο, στο σπίτι, παντού και ζητούν με κάθε τρόπο πώς να δημιουργούν ζητήματα σε βάρος τους. Καθημερινά συλλαμβάνουν εργάτες, τους οποίους υποβάλλουν σε έρευνα και απειλούν με εξορίες και φυλακίσεις.

Προ ημερών συνέλαβαν το σ. Καλοδίκη φοιτητή γιατί τον είδαν να παίρνει μερικές ειδοποιήσεις για την έκδοση της «Αγροτικής Ένωσης» από τον σ. Βασιλάκη. Του έκαμαν έρευνα στο Τμήμα από τα νύχια ως την κορφή κα ικατόπιν τον άφισαν ελεύθερο. Συνέλαβαν επίσης τον σ. Κούρκουλο, γραμματέα της Εργατικής Βοήθειας τον οποίον και ωδήγησαν στο τμήμα, όπου τον εκράτησαν από τις 9 το βράδυ ως τα μεσάνυχτα. Στις διαμαρτυρίες του συντρόφου για την αυθαίρετη σύλληψή του οι χαφιέδες κυνικώτατα του απάντησαν ότι δεν βρίσκεται στη Σοβιετική Ένωση ή στο καθεστώς του Μουσσολίνι, αλλά στο έδαφος της Ελληνικής Δημοκρατίας και δεν έχει λόγο να φοβάται. Παρά τις βλακείες των αυτές τον άφησαν ελεύθερο αφού τον απείλησαν ότι θα τον εξορίσουν, χωρίς  να του δίνουν και επίδομα, αν εξακολουθήσει τη δράση του. 

Τα τρομοκρατικά αυτά μέτρα κρατούν σε αγανάχτηση τους εργάτες της Κέρκυρας, οι οποίοι και είναι αποφασισμένοι ν΄ αγωνιστούν για το τσάκισμά τους».

 Την ίδια εποχή (από τις 10 Φλεβάρη) τα ελληνικά ταχυδρομεία αρνούνται να παραλάβουν για διανομή το Ριζοσπάστη σύμφωνα με απόφαση του υπουργικού συμβουλίου η οποία στηρίχτηκε σε νόμο της δικτατορίας του Πάγκαλου. Το ίδιο συμβαίνει και στην Κέρκυρα και σημειώνεται στη σχετική ανταπόκριση:

«Το εδώ πρακτορείον των εφημερίδων δεν θέτει εις κυκλοφορίαν «Ριζοσπάστην» διότι το ταχυδρομείον τον κατάσχει. Εις σχετικάς διαμαρτυρίας δίδεται η απάντησις ότι υπάρχει σχετική διαταγή του υπουργείου προς το οποίον και μας παραπέμπει»

ΠΗΓΕΣ

  •  Βλάχος Άγγελος, «Η ελληνική οικονομία (1923-1940)», Ιστορία των Ελλήνων, τ. 12, Δομή, Αθήνα, χ.χ.
  • Κατσαρός Σπύρος, Ιστορία της νήσου Κέρκυρας, Μέρος 2ον,  Βιβλιοεμπορική, Κέρκυρα, χ.χ.
  • Παχή Όλγα, Από το φεουδαλικό σύστημα γαιοκτησίας στο αγροτικό ζήτημα της Κέρκυρας (1864-1925), Διδακτορική διατριβή στο Τμ. Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου (ψηφιακή βιβλιοθήκη Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών).
  • Εφημερίδα Ριζοσπάστης, φ. 14 και 15 Μάρτη 1930 (Ψηφιακή συλλογή εφημερίδων Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας)

Γιώργος Ζούμπος
http://bibliokerkyra.blogspot.it/

όπως δημοσιεύτηκε στην εφημ. «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 28-02-2010

 

* * *

Διαβάστε επίσης...