Κατηφορίζοντας από τα μουράγια και περνώντας την πύλη του Αγίου Νικολάου βγαίνουμε σε μία από τις πιο όμορφες και και γραφικές τοποθεσίες της πόλης της Κέρκυρας που σήμερα λέγεται Φαληράκι. Την ονομασία αυτή την πήρε από το Φάληρο της Αθήνας όπου υπήρχε μεγάλη πλαζ με θαλάσσια λουτρά. Είναι ένα από τα λίγα κομμάτια της παλιάς πόλης που βρίσκονται έξω από τα ενετικά τείχη και η επίσημη ονομασία της είναι όρμος του Αγίου Νικολάου λόγω της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου που χτίστηκε εκεί τον 15ο αιώνα. Το 1087 ένα πλοίο που μετέφερε το λείψανο του Αγίου Νικολάου από τη Λυκία στην οποία γεννήθηκε και πέθανε ως αρχιεπίσκοπος, πηγαίνοντας στο Μπάρι της Ιταλίας έκανε στάση σε αυτόν τον όρμο. Εκεί τοποθετήθηκε για προσκύνημα πάνω σε μία πλάκα για λίγες ημέρες και στο σημείο αυτό πολύ αργότερα το 1414 χτίστηκε προς τιμήν του Αγίου η ομώνυμη εκκλησία. Η εκκλησία καταστράφηκε το 1537 από τους Τούρκους του Μπαρμπαρόσα και κατά τη 2η πολιορκία της Κέρκυρας το 1571 καταστρέφεται ολοσχερώς.Το 1579 στη θέση της χτίστηκε καινούργια εκκλησία επτανησιακού ρυθμού από την οικογένεια Σαχλίκη που είχε στην ιδιοκτησία της όλη την περιοχή. Από κάποιους αναφέρεται ότι τη σημερινή της μορφή πήρε με έξοδα της οικογένειας Παστού κρητικής καταγωγής τον 17ο αιώνα.
Το Φαληράκι στις αρχές του 20ου αιώνα
Η εκκλησία και τα λουτρά του Αγίου Νικολάου στις αρχές του 20ου αιώνα
Ο όρμος του Αγίου Νικολάου χρησιμοποιήθηκε από παλιά σαν λιμανάκι συπληρωματικά με το λιμάνι του Μανδρακίου, για ψαρόβαρκες, μικρά αλλά και μεγαλύτερα πλοιάρια και αργότερα προς τα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως βασιλική προβλήτα στην οποία αποβιβάζονταν ερχόμενοι στην Κέρκυρα οι έλληνες και ξένοι βασιλιάδες της εποχής όπως ο αυτοκράτορας της Γερμανίας Κάιζερ Γουλιέλμος Β’.
Δεξιά και αριστερά της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου και κολλητά σε αυτήν υπάρχουν δύο κτίσματα τα οποία κτίστηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα. Το 1810 συγκεκριμένα ο δασμοεισπράκτορας Felice di Leo γίνεται κάτοχος της παραλίας του Αγίου Νικολάου και παίρνει άδεια να ανακατασκευάσει τα ήδη υπάρχοντα ξύλινα παραπήγματα τα οποία πιθανότατα συνδέονταν με τη λειτουργία των καμινιών που υπήρχαν στην περιοχή. Το 1817 ο Felice di Leo αποζημιώνεται και όλη η παραλία του Αγίου Νικολάου μαζί με τα κτίσματα περνάει στη δικαιοδοσία του επαρχείου, δηλαδή του δήμου. Το αριστερό κτήριο λειτούργησε ως καφενείο το οποίο σέρβιρε από το 1833 καφέδες, αναψυκτικά και παγωτά. Στο δεξί κτήριο λειτούργησαν το 1833 δημόσια λουτρά τα οποία ήταν τεχνητά-θερμά και αποκλειστικά μόνο για άνδρες. Διαφημίζονται ως «Νέα Λουτρά εις τον Αγιο Νικόλαο» και ήταν ίσως τα πρώτα δημόσια λουτρά στην Κέρκυρα λόγω της ύπαρξης των καμινιών τα οποία ευνοούσαν τη λειτουργία λουτρών. Από το 1851 μισθωτής είναι ο Β. Ζούμπας ο οποίος διαφημίζει τα νέα εσωτερικά γυναικεία λουτρά. Το 1860 γίνεται δημόσια δημοπρασία και πλειοδότες είναι οι αδελφοί Μπαρμπάτη. Από το 1862 τα λουτρά αναλαμβάνει πάλι ο Β. Ζούμπας, ο οποίος τα ανακαινίζει και φτιάχνει εξωτερικά θαλάσσια λουτρά με εξέδρα μέσα στη θάλασσα μπροστά από το κτήριο των λουτρών η οποία είχε επάνω καμπίνες. Ως μισθωτής των λουτρών το 1877 εμφανίζεται ο Ευστάθιος Ζούμπος. Το 1886 τα λουτρά αναλαμβάνει ο Αλέξανδρος Ρόκκος από τον οποίο πήραν και την ονομασία «μπάνια τ’ Αλέκου», ενώ παλαιότερα λεγόταν λουτρά Φελίτσε ή λουτρά Αγίου Νικολάου.
Αφιξη του αυτοκράτορα της Γερμανίας Κάιζερ το 1908
Η εξέδρα χωρίς τις καμπίνες μπροστά από τα λουτρά
Η τελευταία μίσθωση έγινε από την οικογένεια Μαρινάκη με λήξη το 1970, όμως από τις αρχές της δεκαετίας του 60 τα λουτρά παρήκμασαν και τελικά εγκαταλείφθηκαν. Στο εσωτερικό του κτηρίου υπήρχαν μπανιέρες από πλάκες μαρμάρου για τα θερμά λουτρά και στο πίσω μέρος του κτηρίου και κάθετα προς αυτό υπήρχαν δύο παράλληλα τοιχία που έμπαιναν στη θάλασσα για τα θαλάσσια λουτρά. Δεν είναι γνωστό που έκαναν θαλάσσια μπάνια οι γυναίκες και που οι άνδρες.
Προς τα τέλη του 19ου αιώνα απέναντι από τα λουτρά, στο κομμάτι δηλαδή που είναι δεξιά κατεβαίνοντας από την πύλη του Αγίου Νικολάου προς τη θάλασσα, εκεί που παλαιότερα υπήρχαν υπόστεγα για βάρκες, φτιάχτηκαν εγκαταστάσεις για νέα θαλάσσια λουτρά μόνο για γυναίκες. Από το 1877 υπάρχει αναφορά για κτισμένο οικίσκο δεξιά από την πύλη του Αγίου Νικολάου για την έκδοση εισιτηρίων. Εκτός από κάποια κτίσματα που εξυπηρετούσαν τη λειτουργία των λουτρών κατασκευάστηκε και μία εντυπωσιακά μεγάλη εξέδρα για την εποχή μέσα στη θάλασσα. Αυτή η εξέδρα είχε επάνω ξύλινες καμπίνες για να αλλάζουν οι λουόμενες και το σχήμα της δημιουργούσε δύο τετράγωνα που εφάπτονταν. Έτσι μπορούσαν να κάνουν το μπάνιο τους εσωτερικά της εξέδρας χωρίς να φαίνονται απ’ έξω. Επίσης μέσα στη θάλασσα έκανε περιπολία με βάρκα, ένας ναύτης του λιμενικού (λιμενοφύλακας), για να διώχνει όσους άνδρες προσπαθούσαν να μπουν κολυμπώντας απ’έξω, που ήταν τα ανδρικά λουτρά, μέσα στα γυναικεία. Τα λουτρά παρέμειναν γυναικεία μέχρι το 1963-64 ενώ από το 1965 είναι μικτά για άνδρες και γυναίκες.
Αριστερά τα νέα θαλάσσια γυναικεία λουτρά το 1917
Η εξέδρα με τις καμπίνες στις αρχές της λειτουργίας των θαλάσσιων γυναικείων λουτρών
Στα μπάνια τ’ Αλέκου λοιπόν, μεταπολεμικά οι καμπίνες άρχισαν να μειώνονται σταδιακά επάνω στην εξέδρα και την ίδια εποχή που γίνονται μικτά κατασκευάζονται ξύλινες καμπίνες περιμετρικά στο πίσω μέρος της πλαζ και κάτω από το τείχος. Οι καμπίνες αυτές κλείδωναν και υπεύθυνος για να σου ανοίξει και να σου δώσει καμπίνα ήταν ο Τσάντος. Ο Τσάντος επίσης με τη βάρκα της πλαζ και μία απόχη κρατούσε τη θάλασσα καθαρή από φύκια και σκουπίδια και έδιωχνε τους ανεπιθύμητους τσαμπατζήδες που προσπαθούσαν να μπουν στη πλαζ χωρίς να πληρώσουν εισιτήριο. Η εξέδρα που φιλοξενούσε κάποτε τις πρώτες καμπίνες παρέμεινε για πολύ καιρό, για να κάνουν ηλιοθεραπεία οι λουόμενοι και όλα τα παιδιά που πήγαιναν για μπάνιο στ’ Αλέκου έκαναν τις βουτιές τους από το γνωστό και αγαπημένο μας πόντε. Το τελευταίο κομμάτι του διαλύθηκε από τη θεομηνία Βικτώρια που έπληξε την Κέρκυρα το Νοέμβρη του 2019. Εκτός από τις καμπίνες, η πλαζ διέθετε επίσης κυλικείο, τουαλέτες, ντους και τζουκ-μποξ το οποίο έπαιζε όλη την ημέρα δυνατά και ακουγόνταν σε όλο το Φαληράκι.
Το τελευταίο τμήμα της εξέδρας πριν διαλυθεί από τον τυφώνα το 2019
Τελευταίοι μισθωτές-επιχειρηματίες της πλαζ του Αγίου Νικολάου, πιθανότατα από το 1965 όπου έγινε η αναβάθμιση της και ξεκίνησε η λειτουργία της ως μικτά μπάνια ήταν ο κ.Τσούκας και ο κ.Βασίλης Φαναριώτης.Τα τελευταία χρόνια λειτούργησε και ως καφενείο. Σήμερα στο χώρο της πλαζ υπάρχει μπαρ που εξυπηρετεί τους λουόμενους, το οποίο λειτουργεί και ως νυχτερινό μπαρ και στο κτήριο που ξεκίνησαν να λειτουργούν τα λουτρά του Αγίου Νικολάου δίπλα στην εκκλησία λειτουργεί ένα καφεστιατόριο.
Πηγές
Μαρία Καμονάχου, «Τα λουτρά του Αγίου Νικολάου (Μπάνια τ’ Αλέκου)»
Γεώργιος Χ. Σουρτζίνος, «Τοπωνύμια Γλωσσικές μαρτυρίες στην ιστορική διαδρομή της Κέρκυρας»
* * *
Leave A Comment