« Οι Ζακυνθινοί Εβραίοι»

Με το πέρασμα του χρόνου οι επιζώντες Ισραηλίτες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης έχουν φύγει σχεδόν όλοι. Οι αναμνήσεις περνούν στη μνήμη και γίνονται ιστορία αφού καταγραφούν. Δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις και για πολλούς λόγους η καταγραφή καθυστέρησε και η μνήμη χάθηκε.

Από την πολύβουη προπολεμικά Ισραηλιτική Κοινότητα της Κέρκυρας, των 2000 ψυχών, έμειναν μετά το Ολοκαύτωμα, κάπου 180 και σήμερα σχεδόν το ένα τρίτο.  Σε αντίθεση με την Κέρκυρα, που έχασε το 91% του δυναμικού της, η Κοινότητα της Ζακύνθου ήταν η μοναδική της οποίας οι απώλειες ήταν μηδέν.

Το «Νησί των Δικαίων»

Το βιβλίο του Διονύση Βίτσου «Οι Ζακυνθινοί Εβραίοι (15ος-20ος αι.) και η διάσωσή τους από τους Ναζί » κυκλοφόρησε  πρόσφατα σε δεύτερη βελτιωμένη έκδοση. Η μελέτη αυτή συγκεντρώνει κάθε γνωστή πληροφορία, δίνοντας σαφή και πλήρη εικόνα της ιστορίας της Ισραηλιτικής Κοινότητας Ζακύνθου. Σημαντικότατο είναι το τμήμα της  που αναφέρεται στη διάσωση των ζακυνθινών Εβραίων από το Ολοκαύτωμα, γεγονός που έδωσε στη Ζάκυνθο τον τιμητικό τίτλο «Νησί των Δικαίων».

Άνθρωποι δικοί τους

Στη Ζάκυνθο ζουν Εβραίοι από τα τέλη του 15ου αιώνα μέχρι τα τέλη του 20ού και άφησαν για πάντα έντονα τα ίχνη της παρουσίας τους στην κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική και πολιτική ιστορία της.

Την κρίσιμη χρονική στιγμή, το 1944,  αποτέλεσε ευτυχή συγκυρία να βρίσκονται στις θέσεις των τοπικών ηγετών ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος και ο Δήμαρχος Λουκάς Καρρέρ, δυο δυναμικοί ανθρωπιστές. Δίπλα τους αγωνίστηκε σύσσωμη η Ζάκυνθος και κατάφερε να σώσει τους 275 Εβραίους της.

Σε αυτό το μοναδικό στον κόσμο συμβάν συνέβαλαν όλοι οι Ζακυνθινοί και όλες οι αντιστασιακές οργανώσεις. Κι αυτό, επειδή επρόκειτο για ανθρώπους δικούς τους, ζακυνθινούς, όχι για κάποια μειονότητα.

Γιατί γράφτηκε

Το βιβλίο γράφτηκε προκειμένου να συγκεντρώσει ό,τι έχει διασωθεί στο χρόνο σχετικά με την παρουσία των Εβραίων στην Ζάκυνθο και να επιμείνει στο συγκινητικό, όσο και ιστορικά μοναδικό θέμα της διάσωσης των Ζακυνθινών Εβραίων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Πιστεύεται  ότι τη στιγμή που τόσοι Ζακυνθινοί ήξεραν πού κρύβονται οι Εβραίοι είναι απίθανο να μην το είχαν μάθει και οι Γερμανοί. Δεν τόλμησαν όμως να τους συλλάβουν και να τους στείλουν στον όλεθρο με το καράβι που είχε έλθει να τους πάρει, επειδή έβλεπαν πως θα είχαν όλο το νησί απέναντι τους!

Η επί αιώνες παρουσία των Εβραίων στο νησί είναι δυσανάλογη με ό,τι σχετικό έχει ιστορικά διασωθεί και δημοσιευτεί. Το θέμα της διάσωσής τους στην Κατοχή, αν και ιστορικά κοντινό, εξακολουθεί να καλύπτεται από αχλή όσον αφορά στα επί μέρους του.

Οι Ζακυνθινοί Εβραίοι έρχονται αντιμέτωποι με το Ολοκαύτωμα ενώ υπάρχει η προστατευτική για αυτούς κοινή γνώμη του νησιού που καταδικάζει πλέον τις εναντίον τους διακρίσεις.  Πρόκειται για μια κοινωνία  στην οποία ο απλός ζακυνθινός έβγαινε από το σπίτι του, το πρωί του Αγίου Διονυσίου ή τα Χριστούγεννα, συναντά τον Εβραίο και εκείνος να του λέει «Χρόνια Πολλά!». Και παρεξηγείται αν ο Χριστιανός δεν του απαντούσε «Επίσης!».

Ο συγγραφέας

Διονύσης Βίτσος

 O συγγραφέας και εκδότης Διονύσης Βίτσος, γεννήθηκε το 1956 στην Ζάκυνθο. Σπούδασε Οικονομικά και  Νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Εργάστηκε στην Εθνική Τράπεζα και στη συνέχεια ασχολήθηκε  αποκλειστικά με τις εκδόσεις, αφού από το 1984 είχε ιδρύσει τον εκδοτικό οίκο «Περίπλους».

Παράλληλα διετέλεσε Γενικός Διευθυντής αθηναϊκής εκδοτικής εταιρείας και Διευθυντής Επτανησιακής Εκδοτικής Σειράς σε αθηναϊκό εκδοτικό οίκο. Eπίσης Κριτικός Θεάτρου αθηναϊκής εφημερίδας, παραγωγός ραδιοφωνικών πολιτιστικών, διοργανωτής εικαστικών εκθέσεων και συνεδρίων, ενώ πολλά άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε ζακυνθινές και αθηναϊκές εφημερίδες και περιοδικά.

Συμμετείχε στις διοικήσεις πολλών πολιτιστικών και επιστημονικών σωματείων στην Αθήνα και στη Ζάκυνθο και σε Διεθνή επιστημονικά συνέδρια, ενώ δίδαξε την τέχνη των εκδόσεων σε σεμινάρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 

Γιώργος Ζούμπος

 

* * *

Διαβάστε επίσης...