«…Οι Φραντσέζοι θέλει εγχειρίσουν των Κομισαρίων Ρούσσων και Τούρκων την χώραν και τα Κάστρα των Κορυφών με την αρτιλλιερία τους, μουνιτζιόνες, θροφές, ματεριάλια και κάθε άλλο πράγμα δημόσιον…»

Η περίοδος των Δημοκρατικών Γάλλων στην Κέρκυρα και στα υπόλοιπα Ιόνια νησιά  οφείλει να καταχωρηθεί ως η σημαντικότερη περίοδος της τοπικής ιστορίας. Για την Κέρκυρα αρχίζει τον Ιούνη του 1797 και λήγει στις 4 Μάρτη του 1799 (ν.η.) με την κατάληψή της από τους Ρωσοτούρκους.

Φιοντόρ Φιοντόροβιτς Ουσακόφ

 Αντιγαλλική συμμαχία

 Στα μέσα του 1798 η δραστηριότητα των Γάλλων στη Μεσόγειο πείθει τους Τούρκους να δεχτούν τις προτάσεις των Ρώσων και να συνάψουν συμμαχία μαζί τους  τον Ιούλη εκείνης της χρονιάς.

Σε εφαρμογή των συμφωνηθέντων, ο ρωσοτουρκικός στόλος  υπό την διοίκηση του αντιναυάρχου Φιοντόρ Φιοντόροβιτς Ουσακόφ σύντομα διαπλέει τον Ελλήσποντο και κατευθύνεται προς τα νησιά του Ιονίου, ενώ αρχίζει  προπαγάνδα κατά των «άθεων» Γάλλων στην οποία συμμετέχει ο ίδιος ο Πατριάρχης Γρηγόριος  Ε΄ με εγκύκλιο προς το λαό και τους ιερείς των Ιονίων Νήσων. Με την εγκύκλιο αυτή τους καλεί  να βοηθήσουν στην απελευθέρωσή τους από τους άπιστους Γάλλους.

 Στα κερκυραϊκά νερά

 Μετά την κατάληψη των υπολοίπων Ιονίων Νήσων, τα πρώτα συμμαχικά καράβια αγκυροβoλούν στα Κερκυραϊκά νερά στις 5 Νοέμβρη του 1798. Οι Γάλλοι αρνούνται να παραδοθούν και μετά την άφιξη στις 19 του μήνα του υπολοίπου συμμαχικού στόλου,  καταλαμβάνονται τα περίχωρα και η πολιορκία αρχίζει ασφυκτικά. Στις 13/25 Φλεβάρη  1799 ο Ουσακόφ με προκήρυξη προς τον κερκυραϊκό λαό  αναγγέλλει επίθεση για τη μεθεπομένη  και τον καλεί να συνδράμει στην εκδίωξη των «κακοποιών φραντζέζων».  Την 1η Μάρτη μετά από σφοδρό βομβαρδισμό καταλαμβάνεται το Βίδο.

 Η παράδοση

 Στις 20 Φλεβάρη /4 Μάρτη 1799  υπογράφεται η συνθήκη παράδοσης  της Κέρκυρας πάνω στη ρωσική ναυαρχίδα «Aγιος Παύλος» και την επομένη ο λαός υποδέχεται με ενθουσιασμό τους Ρώσους, ενώ σε όλη την πόλη κυματίζουν ρώσικες σημαίες.  Αμέσως σχηματίζεται προσωρινή κυβέρνηση από ευγενείς και αστούς  ενώ σύντομα αποκαθίσταται το παλαιό αριστοκρατικό καθεστώς. Στις 24 Απρίλη/6 Μάη  οι αρχηγοί των δύο συμμάχων στόλων ανακοινώνουν ότι τα Νησιά του Ιονίου θα  αποτελούν πλέον ενιαίο κράτος με έδρα της κεντρικής κυβέρνησης την Κέρκυρα.  Η Γερουσία που θα αποτελεστεί από αντιπροσώπους όλων των νησιών θα αναλάμβανε να συντάξει το προσωρινό Σύνταγμα της Πολιτείας η οποία έμελλε να αποτελέσει το  πρώτο ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος των νεοτέρων χρόνων.

Σημαντικότατα γεγονότα είναι η καθιέρωση χρήσης της ελληνικής γλώσσας στα δικαστήρια και η επανασύσταση του Ορθόδοξου Αρχιεπισκοπικού θρόνου που είχαν καταργήσει οι Ανδηγαβοί  εφτά αιώνες νωρίτερα. Πρώτος  Αρχιεπίσκοπος εκλέγεται στις 9/21 Ιούνη ο τελευταίος Μεγάλος Πρωτοπαπάς Γεώργιος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος.

 Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης

Στις 21 Μαρτίου 1800  Ρωσία και Τουρκία υπογράφουν τη  Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης  με την οποία αποφασίζεται  ότι τα Ιόνια Νησιά αποτελούν ενιαίο κράτος υπό την επικυριαρχία και προστασία της Πύλης, στην οποία θα καταβάλουν τριετή φόρο. Ταυτόχρονα με την υπογραφή της συνθήκης εγκρίνεται και το Σύνταγμα  της Πολιτείας ενώ τα ρωσοτουρκικά στρατεύματα  παραμένουν ως φρουρά μέχρι να τελειώσουν οι πολεμικές επιχειρήσεις.

Η έπαρση της σημαίας της Επτανήσου Πολιτείας γίνεται στην Κέρκυρα  την 1/13 Γενάρη 1801 και στις 13/25 Αυγούστου  1801 οι Ρώσοι παραδίνουν τα κερκυραϊκά φρούρια και τη στρατιωτική διοίκηση σε δύο γερουσιαστές, ενώ την επομένη ο στόλος αποπλέει με προορισμό τη Σεβαστούπολη.

Στα επόμενα χρόνια τα Νησιά δεν ησυχάζουν και στις 8 Ιούλη 1807, με τη συνθήκη του Τιλσίτ περνούν και πάλι υπό γαλλική κυριαρχία  η οποία διαρκεί μέχρι το 1815.

Το πέρασμα των Ρώσων από την Κέρκυρα θυμίζει ένας δρόμος στο Καμπιέλο που φέρει το όνομα του ΟΥΣΑΚΟΦ, ενώ στη δυτική είσοδο της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνος  βρίσκεται μέχρι  σήμερα ο θυρεός των Ρομανώφ, υπό την προστασία  των οποίων βρισκόταν ο ναός ως το 1917.

A. M. Samsonov, έφοδος στο Φρούριο της Κέρκυρας

Πoιος ήταν ο Ουσακόφ

 Ο Φιοντόρ  Φιοντόροβιτς Ουσακόφ, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ο Οράτιος Νέλσων της Ρωσίας,  γεννιέται το 1744 στο Μπουρνάκοβο από οικογένεια ευγενών και τελειώνει τη σχολή του ναυτικού το 1776. Παίρνει μέρος στο ρωσοτουρκικό πόλεμο 1768-1774 και με το τέλος του αναλαμβάνει διοικητής φρεγάτας.

Ακολουθώντας μια λαμπρή σταδιοδρομία, το 1789 παίρνει το βαθμό του υποναυάρχου, το 1790 διορίζεται επικεφαλής του στόλου της Μαύρης Θάλασσας και επιτυγχάνει λαμπρές νίκες κατά των Οθωμανών στη ναυμαχία του Κερτς (1790), στην Τένεδο (1790) και στο ακρωτήρι Καλιάκρα την επόμενη χρονιά. Επεξεργάζεται τότε νέα τακτική ελιγμών που διαφέρει  βασικά από την τακτική της παράταξης που είναι αποδεκτή ως τότε.
Το 1793 γίνεται αντιναύαρχος και κατά την περίοδο 1798-1800 έχει την ευθύνη της εκστρατείας στη Μεσόγειο Θάλασσα. Τότε παρουσιάζει ικανότητες μεγάλου στόλαρχου και αριστοτέχνη πολιτικού και διπλωμάτη. Επιδεικνύει εξαιρετικές ικανότητες στα ζητήματα συνεργασίας στρατού και στόλου κατά την κατάληψη των νησιών του Ιονίου και ειδικά της Κέρκυρας.
Το 1800 η μοίρα του Ουσακόφ επιστρέφει στη Σεβαστούπολη, αλλά ο τσάρος Αλέξανδρος Α΄ δεν εκτιμά τις υπηρεσίες του και του αναθέτει τη διοίκηση του κωπήλατου στόλου της Βαλτικής και των ναυτικών αποσπασμάτων της Πετρούπολης, ενώ το 1807 τον απολύει.
Κατά τον Πατριωτικό Πόλεμο (1812), ο Ουσακόφ εκλέγεται διοικητής της εθνοφρουράς του Κυβερνείου Ταμπόφ, θέση από την οποία παραιτείται λόγω ασθενείας. Πεθαίνει το 1817 στο κτήμα του στην Αλεξέγεφκα και κηδεύεται στο μοναστήρι κοντά στην πόλη Τέμνικοφ.
Το όνομα ΟΥΣΑΚΟΦ δόθηκε σε κολπίσκο στη θάλασσαςτου Μπάρεντς και στο ακρωτήριο της βόρειας ακτής της Οχοτσκικής θάλασσας. Επίσης, το όνομά του έφεραν πλοία του ρωσικού και αργότερα του σοβιετικού πολεμικού ναυτικού.
Στις 3 Μάρτη του 1944 καθιερώθηκε το στρατιωτικό παράσημο ΟΥΣΑΚΟΦ δύο βαθμών και το μεγάλο μετάλλιο ΟΥΣΑΚΟΦ.

Στα μετασοβιετικά χρόνια, η Ρώσικη Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε άγιο.

 Ο Ουσακόφ στον κινηματογράφο

 Στην παραγωγή του σοβιετικού κινηματογράφου η οποία ακολουθεί το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου περιλαμβάνεται και μια σειρά βιογραφικών ταινιών στις οποίες εκφράζεται το ενδιαφέρον για το ιστορικό παρελθόν, τους επιφανείς ηγέτες, τα επιτεύγματα σε όλα τα επίπεδα δραστηριότητας και τα στρατιωτικά κατορθώματα.

Σε αυτές περιλαμβάνεται και η δραματική ταινία της Mosfilm «Ναύαρχος Ουσακόφ» η οποία γυρίζεται το 1953 και μέρος της αναφέρεται στην πολιορκία της Κέρκυρας, ενώ σε μία σκηνή με το τέλος της μάχης εμφανίζεται ένας αξιωματικός ο οποίος μιλώντας ελληνικά ανακοινώνει ότι η Κέρκυρα γίνεται πρωτεύουσα.

Η ταινία είναι έγχρωμη, διάρκειας 108 λεπτών στα ρώσικα και είναι διαθέσιμη στο Διαδίκτυο (δυστυχώς χωρίς ελληνικούς υποτίτλους).

Στο ρόλο του  Ουσακόφ εμφανίζεται ο Ivan Pereverzev (1914-1963) και συμμετέχει μια πλειάδα ηθοποιών, ανάμεσα στους οποίους οι Boris Livanov (πρίγκηπας Grigori Aleksandrovich Potemkin), Sergei Bondarchuk, Vladimir Druzhnikov και Anatoli Alekseyev.

 Το σενάριο είναι του Aleksandr Shtejn, η διεύθυνση παραγωγής του Mikhail Romm, ενώ η μουσική επένδυση ανήκει στο διάσημο συνθέτη Aram Khachaturyan.

Γιώργος Ζούμπος
http://bibliokerkyra.blogspot.it/

όπως δημοσιεύτηκε στην εφημ. «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 13-03-2011

 

* * *

Διαβάστε επίσης...