Ταξιδεύοντας για μια ακόμα φορά, μέσω του δορυφόρου του Google Earth, πάνω από την αγαπημένη μου πόλη της Κέρκυρας και γενέτειρα μου, παρατήρησα ένα περίεργο σύμπλεγμα κτηρίων, το οποίο δεν είχα προσέξει τις προηγούμενες φορές. Τότε θυμήθηκα έναν παλιό χάρτη που είχα δει, τον χάρτη του Ganassa, με τις ενετικές οχυρώσεις της πόλης της Κέρκυρας στα τέλη του 18ου αιώνα.
Αμέσως εκτύπωσα τον συγκεκριμένο χάρτη και τη δορυφορική φωτογραφία της πόλης, και προσπάθησα να κάνω μία πρόχειρη υπέρθεση όσο καλύτερα μπορούσα. Με μεγάλη μου έκπληξη διαπίστωσα ότι το συγκεκριμένο κτηριακό συγκρότημα έπεφτε πάνω στο σχέδιο του μικρού οχυρού του Αγίου Ρόκκου (Forte San Rocco), που βρισκόνταν ανάμεσα από τα δύο μεγαλύτερα οχυρά, του Σωτήρος (San Salvador) και του Αβράμη (Abramo).Προσγειώθηκα αμέσως, μέσω του Google Street View, για να δω ποιά είναι αυτά τα κτήρια, και βρέθηκα έξω από το γνωστό σε όλους μας Ψυχιατρείο.

Το οχυρό του Σαν Ρόκκο (επάνω) και τα κτήρια του Ψυχιατρείου (κάτω), ανάμεσα στις οδούς Πολυχρονίου Κωνσταντά και Δονάτου Δημουλίτσα.

Η είσοδος του Ψυχιατρείου την δεκαετία του 1970.

Ψάχνοντας λοιπόν την ιστορία του Ψυχιατρείου, μπήκα στην ιστοσελίδα του Γενικού Νοσοκομείου Κερκύρας στο οποίο υπάγεται, και διάβασα ότι το ‘Ασυλο Φρενοβλαβών, όπως λέγονταν αρχικά, λειτούργησε για πρώτη φορά το 1838 επί αρμοστείας Ντάγκλας και στεγάστηκε σε κτήριο των οχυρώσεων του Αγίου Ρόκκου, που χρησιμοποιούνταν ήδη ως στρατώνας του μηχανικού των ‘Αγγλων. Προφανώς, όταν οι ‘Αγγλοι αποφάσισαν να καταστρέψουν τις ενετικές οχυρώσεις έξω από τη πόλη της Κέρκυρας, κατέστρεψαν μεν τα δύο μεγαλύτερα οχυρά του Αβράμη και του Σωτήρος αλλά χρησιμοποίησαν το μικρό ενετικό οχυρό του Σαν Ρόκκο για στρατώνες. Αυτοί οι στρατώνες έγιναν αργότερα το ‘Ασυλο Φρενοβλαβών του Ηνωμένου Κράτους των Ιονίων Νήσων, στη συνέχεια το πρώτο Δημόσιο Ψυχιατρείο της Ελλάδας μετά την ένωση τους με αυτή το 1864, και τελικά το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Κερκύρας έως και το 2006.
Σήμερα σώζονται ακόμη τμήματα του εξωτερικού τείχους του οχυρού περιμετρικά του παλιού Ψυχιατρείου και μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι το σχήμα του ταιριάζει αρκετά με αυτό του σχεδίου. Επίσης εντυπωσιακό είναι ότι οι δύο κεντρικές οδοί που περνάνε αριστερά και δεξιά του Ψυχιατρείου, η Πολυχρονίου Κωνσταντά και η Δονάτου Δημουλίτσα, έχουν παραμείνει ίδιες από την εποχή που ήταν οχυρό.

Φ1: Δορυφορική φωτογραφία του Ψυχιατρείου με τα διασωθέντα τμήματα του τείχους.
Με διακεκομμένες γραμμές η υποθετική θέση των κατεδαφισθέντων.

Στη νότια πλευρά του Ψυχιατρείου επί της Δονάτου Δημουλίτσα και απέναντι από τη Θεόφιλου Φρόνιμου υπάρχει ένα μικρό τμήμα παλαιού και ψηλού πετρόχτιστου τοίχου που σχηματίζει γωνία (σημείο Α).Η μία πλευρά του είναι παραλληλη με το δρόμο, όπως και το τείχος αριστερά της εισόδου του οχυρού,και η άλλη εκτείνεται πρός το εσωτερικό του Ψυχιατρείου και συναντάει νοητά το παλαιό τείχος στο προαύλιο του παρακείμενου δημοτικού σχολείου (σημείο Β).

Το τμήμα του τείχους επί της Δονάτου Δημουλίτσα (Φ1 σημείο Α).

Αυτό στη συνέχεια προχωράει δυτικά (Φ1 τμήμα Β-Γ), αλλάζει κατεύθυνση βορειοδυτικά (Φ1 τμήμα Γ-Δ ), μετά βόρεια, παραλληλα με την Αθανασίου Πολίτη (Φ1 τμήμα Δ-Ε), και συνεχίζει με ένα μικρό τμήμα του στη βόρεια πλευρά του Ψυχιατρείου (Φ1 τμήμα Ε-Ζ), έως το σημείο που είναι γκρεμισμένο (Φ1 σημείο Ζ ).

Το τμήμα του τείχους στο προαύλιο του παρακείμενου δημοτικού σχολείου (Φ1 τμήμα Β-Γ).

Δυτική γωνία του τείχους (Φ1 σημείο Δ) πίσω από δύο πολυκατοικίες.

Το βόρειο τμήμα του τείχους (Φ1 τμήμα Ε-Ζ). Αριστερά διακρίνεται υπόλειμμα του κατεδαφισμένου τμήματος (Φ1 σημείο Ζ).

Επάνω σε αυτό το κομμάτι του τείχους μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν σπασμένες πέτρες, που διαφοροποιούνται από την υπόλοιπη δομή του τείχους με λοξή κλίση από κάτω πρός τα επάνω και πιθανότατα είναι υπολείμματα κάποιας ράμπας που υπήρχε κάποτε εκεί.

Σχηματισμός ράμπας στο παλαιό κάτω μέρος του βόρειου τμήματος (Φ1 τμήμα Ε-Ζ)

Επίσης στο σημείο που σταματάει το συγκεκριμένο τμημα του βόρειου τείχους (Φ1 σημείο Ζ ), βλέπουμε ότι υπήρχε ένα άλλο κάθετο πρός αυτό με κατεύθυνση προς βορά, δηλαδή την εξωτερική πλευρά του. Αυτά τα δύο στοιχεία υποδηλώνουν ότι υπήρχε κτίσμα του οχυρού εξωτερικά του τείχους που υπάρχει σήμερα. Το κάθετο τώρα τείχος, που γκρεμίστηκε πρόσφατα για τη διάνοιξη δρόμου δίπλα στο Ψυχιατρείο, συνεχίζει στην απέναντι πλευρά του δρόμου (Φ1 σημείο Ζ ) και κάνοντας μία γωνία (Φ1 σημείο Η) προχωράει ανατολικά, παράλληλα με τον μαντρότοιχο του Ψυχιατρείου (Φ1 τμήμα Η-Θ) και τελειώνει με μία γωνία πρός το νότο (Φ1 σημείο Θ), δηλαδή πρός την είσοδο του Ψυχιατρείου και κάποτε του οχυρού.

Η αριστερή γωνία του εξωτερικού βόρειου τείχους (Φ1 σημείο Η).

Ολόκληρο το διασωθέν τμήμα του εξωτερικού βόρειου τείχους (Φ1 τμήμα Η-Θ) σε παρακείμενο χώρο στάθμευσης.

Η δεξιά γωνία του εξωτερικού βόρειου τείχους (Φ1 σημείο Θ).

Βέβαια κάποια από αυτά τα τείχη, εάν δεν είναι αυτούσια ενετικά, μάλλον είναι χτισμένα επάνω στα ενετικά, και κάποια άλλα προσθήκες των ‘Αγγλων. Όλα όμως αποδεικνύουν ότι το ενετικό οχυρό του Σαν Ρόκκο, στο χώρο του οποίου σύμφωνα με τις μαρτυρίες στεγάστηκε το Ψυχιατρείο, ήταν και παραμένει ακόμα εκεί, και ας ελπίσουμε ότι τα εναπομείναντα τείχη του θα διατηρηθούν και στο μέλλον, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της Κέρκυρας.

Αδαμάντιος Γ. Χανδρινός

 

* * *

Διαβάστε επίσης...