Βορειοδυτικά της Κέρκυρας υπάρχει εδώ και αρκετούς αιώνες η μικρή και γραφική κοινότητα του Αφιώνα . 33 χιλιόμετρα την χωρίζουν από τη πόλη της Κέρκυρας.

Βρίσκεται στον αυχένα μιας μικρής χερσονήσου που χωρίζει τον όρμο του Αγίου Γεωργίου και αυτόν του Αρίλλα. Μια καταπράσινη χερσόνησος που καθώς προχωρά ο κάθε διαβάτης προσπερνώντας το χωριό προς την άκρη της σου δίνει μια αίσθηση ελευθερίας εξαιτίας του ανοιχτού πελάγους που ανοίγεται μπροστά σου, απολαμβάνοντας παράλληλα την υπέροχη θέα προς όλες τις πλευρές . Κοιτώντας προς ΒΔ μπορεί κανείς να θαυμάσει τα διαπόντια νησιά (Μαθράκι, Οθωνοί , Ερείκουσα) καθώς και πολλές άλλες βραχονησίδες και μικρότερα ακατοίκητα νησάκια που όλα τους όπως θα δούμε παρακάτω κρύβουν από μια μικρή δόση μυθολογίας και ίσως ιστορίας.

 Πολλά λέγονται κατά καιρούς και γράφονται για τη καταγωγή αυτής της μικρής κοινότητας άλλοτε περικλείοντας σ αυτήν στιγμές αίγλης κι άλλοτε όχι. Όπως και να χει είναι σίγουρο πως παγκόσμιου φήμης άνθρωποι κατά καιρούς έχουν ασχοληθεί και έχουν αφιερώσει ώρες σ’αυτήν.

Όπως γνωρίζουμε εδώ και πολλά χρόνια το όνομα του χωριού είναι Αφιώνας. Υπάρχουν πολλές εκδοχές για την προέλευση της ονομασίας γι αυτό και ανατρέχοντας σε καταγραφές του 16ου αιώνα ανακαλύπτουμε ότι το πιθανότερο είναι η περιοχή να άνηκε στην ευρύτερη περιοχή των Καββαδάδων με την ονομασία άνω αρίλλα (εξαιτίας των δέντρων με το όνομα ( Αριάς – Querqus) όπου μέχρι σήμερα υπάρχουν στη περιοχή . Αυτό μπορούμε να το συμπεράνουμε από συμβολαιογραφικές πράξεις της περιόδου 1503-1577 όπου δεν εμφανίζεται στην ευρύτερη περιοχή κοινότητα με το όνομα Αφιώνας παρά μόνο οι καββαδάδες που συμπεριλαμβάνουν περιοχές ʼνω και Κάτω αρίλλα. Από το χρονικό σημείο αυτό και προχωρώντας , όλα τα μέχρι σήμερα στοιχεία συγκλίνουν στο ότι η περίοδος πρώτης εμφάνισης κατοίκων στο άκρο αυτό δημιουργώντας για πρώτη φορά οικισμό είναι γύρω στο 1636 μ.χ. όπως αποδεικνύει και το έτος κατασκευής της εκκλησίας του χωριού Αγ.Ιωάννης .Σε καταγραφή επωνύμων της περιόδου του 17ου αιώνα (1675)δε συναντάται επώνυμο άλλο παρά Μπάρδης και Γκίνης. ʼρα μπορούμε και πάλι να υποθέσουμε πως είναι οι παλαιότερες οικογένειες στο χωριό. Αυτό επίσης φαίνεται σε εργασία του καθ. Δημητρίου Καπαδόχου – Ναοί και μοναστήρια της Κέρκυρας τον 18ο αιώνα- (1754μ.χ.) όπου ο ναός του Αγ.Ιωάννη αναφέρεται ως κτητορικός των οικογενειών αυτών και δεν αναφέρεται κανένα άλλο επώνυμο.

Μέχρι και σήμερα στον Αφιώνα πλειοψηφεί το επώνυμο Μπάρδης και δεν είναι καθόλου τυχαίο. Την εποχή που όπως προείπαμε χτίστηκε και η εκκλησία του χωριού 1636 είναι μια περίοδος διαρκών μετακινήσεων πληθυσμών από άλλες βενετοκρατούμενες περιοχές (όπως η Κέρκυρα ) προς τη Κέρκυρα(- πόλη -) είτε γιατί εκείνες οι περιοχές καταλαμβάνονταν από τους Τούρκους είτε λόγω των πολλών επιδρομών στο νησί. Οι βενετοί είχαν ανάγκη να συμπληρώσουν πληθυσμό στη Κέρκυρα όπως όπως ώστε να τη διατηρήσουν ζωντανή και παραγωγική μιας και ήδη τότε υπήρχε και έπρεπε να διατηρηθεί το μονοπώλιο ελαιολάδου για το οποίο άλλωστε χρειαζόταν εργατικά χέρια. Έτσι λοιπόν συνέβη και στον Αφιώνα όπου οι κάτοικοι του χωριού Μπάρδη(σημερινή Αμυγδαλίτσα )της ορεινής Αργολίδας ,επαρχίας Ναυπλίου μετακινούνται σε αυτό το σημείο ,αποκτώντας ως επώνυμο το όνομα της κοινότητας καταγωγής τους. Το σημερινό όνομα του χωριού εάν πραγματικά θέλουμε να το δούμε από ρεαλιστική πλευρά μάλλον προέρχεται απ τη ποικιλία αμφιόνι η οποία στον άτλαντα ποικιλιών αμπελιού που δημοσίευσε το Υπ. Γεωργίας με σύνολο 559 διαφόρων ποικιλιών αναφέρεται καλλιεργούμενη μάλλον στη Κέρκυρα.

Βέβαια αυτή είναι μια μάλλον ρεαλιστική προσέγγιση της καταγωγής του ονόματος .Υπάρχουν επίσης εκδοχές όπως του ότι η Ήβη(εξαιτίας της οποίας η αχαράβη πήρε το όνομα της μετά της άχαρη – ήβη = αχαράβη)είχε αδελφό τον Αμφίονα και απ αυτόν δόθηκε το όνομα. Επίσης μια άλλη εκδοχή θέλει το χωριό να ‘βαπτίζεται’ εξαιτίας της γεωγραφικής θέσης .Απ’ τον αυχένα δηλαδή που σχηματίζεται του βουνού πάνω στο οποίο βρίσκεται.

Η άλλη πάλι απ το ρήμα αφήμαι=κάθομαι παράμερα δηλαδή ξέχωρα, πάλι όμως λόγω της θέσης του χωριού. Τα συμπεράσματα τα αφήνουμε στον κάθε καλοπροαίρετο αναγνώστη αυτής της μικρής εργασίας. Μέχρι τώρα όμως ασχοληθήκαμε με τη κατά κάποιο τρόπο πιο σύγχρονη ιστορία αυτού του πανέμορφου χωριού. Δεν είναι όμως δυνατόν αυτός ο τόσο προικισμένος τόπος να στερείται ιστορίας και προϊστορίας. Λιγοστά ερείπια χαμηλού τείχους φανερώνουν πως οι Βενετοί εκτός της φυσικής οχυρής θέσης του χώρου φρόντισαν να ενισχύσουν την περιοχή χτίζοντας περιμετρικά τείχη. Την ύπαρξη αυτών συνομολογούν και τα τοπωνύμια της περιοχής όπως καρτέρι,βίγλα , κάστρο,πόρτο,μουράγια κ.λ.π.Ας πάμε όμως και πάλι πιο πίσω.,

Τα απέναντι νησιά έδωσαν λαβές και παλιότερα να συσχετιστεί ο χώρος του Αφιώνα και της ευρύτερης ΒΔ Κέρκυρας με την Ιστορία ή αν θέλετε μυθολογία που έχει να κάνει με το ξακουστό ανάκτορο του Βασιλιά Αλκίνοου της Ομήρου Οδύσσειας. Απέναντι από τον Αφιώνα διακρίνεται ένας μικρός βράχος σε απόσταση λίγων μιλίων απ τις ακτές , με το όνομα καράβι. Αυτό λοιπόν φημολογείται πως είναι το πετρωμένο καράβι του Οδυσσέα. Δεν μπορεί παρά να είναι ένας μύθος βέβαια. Ένας μύθος που προσθέτει αίγλη στην περιοχή αλλά όχι μόνο σήμερα . Αυτού του είδους θρύλοι και παραδόσεις έδωσαν αφορμή σε πολλούς κατά καιρούς διάσημους επισκέπτες του νησιού σε άλλες εποχές να γράψουν σε βιβλία τους αναφορές ή να κάνουν ακόμη και ανασκαφές. Στη πρώτη περίπτωση , εκδόθηκε το 1892 το 1892 μια γεωγραφική μονογραφή του Ιωσήφ Παρτς καθηγητή της γεωγραφίας στο πανεπιστήμιο της βρεσλανδίας όπως αναφέρει το εξώφυλλο του βιβλίου του. Ο Ιωσήφ Παρτς λοιπόν εκτός της περιγραφής που έκανε από γεωγραφικής πλευράς ήταν και ο πρώτος που αναφέρθηκε εκείνη την περίοδο για όλη τη μυθολογική αίγλη της περιοχής αναφέροντας στο βιβλίο του το θρύλο του πετρωμένου καραβιού του Οδυσσέα απ τον Ποσειδώνα. Επίσης ανέφερε μια ακόμη μυθολογική εκδοχή του ονόματος του Αφιώνα άγνωστη σε πολλούς μέχρι σήμερα. Έγραψε λοιπόν πως σ’αυτήν τη γωνιά του νησιού υπήρξε μια λαμπερή πόλη με το όνομα παμφλαγώνα. Η βασίλισσα αυτής της πόλης ήταν η αδελφή της βασίλισσας της Κέρκυρας . Εδω υπάρχει και μια παραλλαγή του μύθου του καραβιού κατά κάποιο τρόπο εκχριστιανισμένη. Ο σύζυγος και βασιλιάς της Παμφλαγώνας έφυγε να πολεμήσει ξένο κράτος μα κατά τη διάρκεια του πολέμου ερωτεύτηκε τη βασίλισσα των εχθρών και την εγκατέλειψε φεύγοντας με την ερωμένη του. Επιστρέφοντας με το πλοίο του προς το τόπο του η Βασίλισσα Παμφλαγώνα είδε το καράβι του άπιστου πια εν γνώσει της άνδρα παρακάλεσε τον Αγ. Νικόλαο να τιμωρήσει τον άπιστο βασιλιά ώστε να μη γυρίσει πίσω. Έτσι και ο Αγ. Νικόλαος καθώς ο μύθος θέλει πέτρωσε το καράβι δίνοντας μια ακόμη όμορφη ιστορία , μύθο στη πλούσια παράδοση του Αφιώνα. Όλη αυτή η ιστορία όμως δε σταματά εδώ μα συνεχίζεται αποκτώντας ακόμη περισσότερη αίγλη αφού τώρα σειρά έχει ο Αυτοκράτορας της Γερμανίας Κάιζερ Γουλιέλμος ΙΙ να ασχοληθεί με όλα αυτά.

Έτος 1881.

WILHELM DΟRPFELD

Ο Dοrpfeld συνοδός και φίλος του Κάιζερ σπούδασε αρχιτεκτονική και όχι αρχαιολογία άρα μπορούμε να πούμε πως δεν κατείχε αρχαιολογική ή φιλολογική κατάρτιση . Όταν τελείωσε τις σπουδές του ανέλαβε μια κενή θέση βοηθού αρχιτέκτονα στις γερμανικές αρχαιολογικές ανασκαφές του Σλήμαν στην Ολυμπία (Shliedman).Εκεί και γνωρίστηκαν. Χρειάζοντας ένα μηχανικό αρχιτέκτονα στις ανασκαφές στην Τροία καθώς και στη Τύρινθα τον παίρνει βοηθό του. Το 1890 ο Σλήμαν πεθαίνει και ο Dοrpfeld ήδη το 1887 μετά από βοήθεια του Σλήμαν είχε γίνει Διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών. Το 1905 κατά τη διάρκεια ταξιδιού στη μεσόγειο ο Κάιζερ επισκέπτεται τη Κέρκυρα και επισκέπτεται το τότε άδειο ανάκτορο Αχίλλειο. Μένει έκθαμβος απ την ομορφιά του ανακτόρου και γι αυτό μετά από δύο χρόνια το αγοράζει (1907). Το επισκέπτεται τακτικά και λίγο πριν την έναρξη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου παίρνει άδεια από το Βασιλιά Γεώργιο της Ελλάδας να κάνει ανασκαφές στο χώρο του Μον Ρεπό και αλλού στο νησί. Ήδη απ’τα προηγούμενα χρόνια έχουμε ξαναπεί υπήρχαν φήμες που ήθελαν άλλες περιοχές στο νησί να φιλοξενούν την μυθολογική πόλη του Βασιλιά Αλκίνοου και όχι η περιοχή του Μον Ρεπό. Γι’ αυτό το λόγο μαζί με τον Dοrpfeld ξεκινούν ανασκαφές βασιζόμενοι σε αναφορά του Ομήρου , συνδέοντας τοπωνύμια και περιγραφές σε όλη τη περιοχή Β.Δ. του νησιού όπως και τον Αφιώνα. Οι ανασκαφές αυτές δυστυχώς δεν έφεραν στο φως τα πολυπόθητα αποτελέσματα. Η εξέταση του εδάφους όπως και οι επιφανειακές ανασκαφές έδωσαν μόνο κάποια εργαλεία και μονοχρωματικά όστρακα ίσως προϊστορικής εποχής και εποχής του χαλκού (3000π.Χ.)Ο Δέπερφιλντ ωστόσο δε δίστασε να γράψει στο επίσημο αρχαιολογικό περιοδικό Archeologischer Anzeiger το 1913 και 1914 πως τα ευρήματα του αντιστοιχούν σε λείψανα μια ς προϊστορικής συνοικίας θέλοντας έτσι να συνδέσει το μύθο με την πραγματικότητα.

Όλα αυτά δε μπορούμε να ξέρουμε αν είναι απλώς μια απεγνωσμένη προσπάθεια του Dorpfeld να αποκτήσει και πάλι αίγλη , παραπάνω φήμη και να φανεί ισάξιος του Shliedman που ανακάλυψε τη Τροία , μιας και ήταν απλά βοηθός του. Το σίγουρο είναι πως το πανέμορφο αυτό σημείο της Κέρκυρας γνωστό πλέον όλο και περισσότερο σε ντόπιους και ξένους επισκέπτες διατηρεί μνήμες και στιγμές όμορφες σε όλους όσους τι επισκέπτονται, αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς ανθρώπους και αυτό γιατί παραμένει όσο το δυνατόν ανεπηρέαστο από τάσεις υπερβολικής τουριστικής δόμησης διατηρώντας την παραδοσιακά του μορφή ενός γραφικού Κερκυραϊκού χωριού.

Συγγραφική ομάδα του Πολιτιστικού Συλλόγου Αφιώνα http://www.afionas.gr/index.html

 

* * *

Διαβάστε επίσης...