Επιμέλεια: Γιώργος Ζούμπος
Η Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών οργάνωσε πριν λίγες μέρες εκδήλωση με θέμα «Βιωματικές προσεγγίσεις στη συλλογή διηγημάτων του Λουκιανού Ζαμίτ με τίτλο: Τα χελιδόνια ξανάρθαν». Μίλησαν οι: Δημήτρης Κονιδάρης, Νάσος Μαρτίνος και Φίλιππος Φιλίππου, ενώ διάβασαν οι: Ανδρομάχη Πουλιάση και Φωτεινή Δημουλή.
Για τη γραφή και το λόγο του Λουκιανού Ζαμίτ διατύπωσαν τις καλύτερες κριτικές οι Γεώργιος Μπαμπινιώτης και Νάσος Βαγενάς.
Αναφέρει μεταξύ άλλων, στην ομιλία του, ο Δημήτρης Κονιδάρης:
Η συλλογή διηγημάτων Τα χελιδόνια ξανάρθαν είναι το πέμπτο πεζογραφικό βιβλίο του Λουκιανού Ζαμίτ, ενός πεζογράφου αλλά και πολυγραφότατου ιστοριοδίφη-ιστοριογράφου. Έχουν προηγηθεί στην πεζογραφία, η νουβέλα Μιντόρι (Κέρκυρα 1955), η συλλογή διηγημάτων Η πρώτη μέρα ενός ανθρώπου (Κέρκυρα, 1958), η συλλογή διηγημάτων Η μπόρα (Κέρκυρα, 1986), κι ύστερα από είκοσι δύο χρόνια η συλλογή διηγημάτων Άνθρωποι του χθες (εκδ. Γαβριηλίδης, 2008).
Ενδιάμεσα
Ο συγγραφέας Λουκιανός Ζαμίτ
Στο ενδιάμεσο διάστημα ο Λουκιανός Ζαμίτ εμπλούτισε με καθ’ όλα συστηματοποιημένες εργασίες την επτανησιακή ιστοριοδιφική παραγωγή − και όχι μόνο − με τίτλους όπως: Η οικονομία της Επτανήσου επί Αγγλικής προστασίας (1815-1864), Κέρκυρα, 1981 και 1992, Οι Μαλτέζοι στην Κέρκυρα και στον ευρύτερο Μεσογειακό χώρο (Κέρκυρα, 1995), Η Κέρκυρα στις λεπτομέρειές της (αρχές του 19ου αιώνα), Κέρκυρα, 2004 (πρόκειται για έργο του Εμμανουήλ Θεοτόκη σε μετάφραση και σχόλια του Λουκιανού Ζαμίτ), Εμμανουήλ Θεοτόκης – ο άνθρωπος, το έργο και η εποχή του, Κέρκυρα, 2005, Διαπρεπείς Κερκυραίοι 16ου-19ου αιώνα, Κέρκυρα, 2012, Στην Κορέα και την Ιαπωνία. Με το 13ο Σμήνος Μεταφορών. Βιώματα και μνήμες από τον Κορεατικό πόλεμο (Προσκύνημα στη Χιροσίμα), εκδ. Γαβριηλίδης, 2014.
Ο κομψός τόμος Τα χελιδόνια ξανάρθαν, περιλαμβάνει δέκα διηγήματα, εκ των οποίων τα πέντε είχαν δημοσιευτεί στο περιοδικό Πόρφυρας. Όπως και το σύνολο της πεζογραφικής δουλειάς του Λουκιανού Ζαμίτ, στα διηγήματα αυτά κυριαρχεί ένας ιδιόμορφος τύπος αφήγησης, που ταιριάζει σε κλασικές αφηγηματικές προδιαγραφές. Όπως και οι παραδοσιακοί πεζογράφοι, ο Λουκιανός Ζαμίτ δεν διστάζει να καταγράψει ακόμη και τις πιο ανθρώπινες, περιθωριακές και κάποτε σπαρταριστές αντιδράσεις των κατώτερων λαϊκών τάξεων, που είναι κατά κανόνα περισσότερο αυθόρμητες.
Πεζογραφικές «περιηγήσεις»
Ο Λουκιανός Ζαμίτ έχει τις πηγές του στις προσωπικές του εμπειρίες αλλά και σε πλήθος αρχείων. Έτσι είναι σε θέση να πραγματοποιεί και τεκμηριωμένες πεζογραφικές «περιηγήσεις», θα έλεγα κι από τη σκοπιά του ιστοριοδίφη, του ερευνητή ιστορικών τεκμηρίων. Κάτω απ’ αυτό το πρίσμα, τα αφηγήματά του μεταδίδουν την αίσθηση του συγγραφέα από τη ζωή, το πάθος του αλλά και την τραγική όψη της ζωής. Οι συγκλονιστικές του περιγραφές, απερίφραστα ανόθευτες, γυμνές μέχρι το κόκαλο, σαφείς και αποτελεσματικές, πικρές αλλά όχι νοσηρά απαισιόδοξες, συνθέτουν τελικά ένα ντοκουμέντο του καιρού μας, με πλήθος κοινωνικές, λαογραφικές κ.ά. πληροφορίες σχετικές με την πριν από μερικές δεκαετίες Κέρκυρα.
Μια δύσκολη πορεία
Στο βιβλίο περί του οποίου ο λόγος συγκεντρώνονται όλα τα προσόντα, τα προτερήματα που έχει αποδείξει ότι διαθέτει ο πεζογράφος Λουκιανός Ζαμίτ. Απλότητα λόγου, τιθασευμένο συναίσθημα, θεματικό πλούτο και γλωσσική πληρότητα. Αν θέλετε, αποτελεί την πνευματική έκφραση μιας δύσκολης πορείας, μιας πορείας μέσα στον χώρο μισού και πλέον αιώνα, πάντοτε με την αγωνία και με τη συνείδηση μιας ευθύνης.
Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι η σκέψη του δεν είναι δογματική, κι αυτή είναι μέγιστη αρετή ενός συγγραφέα. Εκείνο που πρέπει επίσης να τονιστεί είναι ότι οι «βιογραφικές διαστάσεις» της πεζογραφίας του, η σύνδεση ζωής και έργου, όπως αποτυπώνεται στα διηγήματα, αντανακλούν και το «πρόσωπο» ενός συγγραφέα που είναι υπόδειγμα –εν ανεπαρκεία σήμερα– ανιδιοτελούς προσφοράς, σοφίας και ταπεινότητας, καταδεκτικότητας, σεμνότητας και ήθους.
Αφιερωμένο
Η συλλογή πήρε τον τίτλο από το ομώνυμο διήγημα, το τελευταίο της σειράς, αφιερωμένο, όπως σημειώνει, «στη Λιλή μου», τη σύζυγό του, που δεν είναι πια εν ζωή. Μέσα σ’ αυτό πλέγμα της κοινής ζωής, που διακόπτεται από τον «εκτός παιδιάς» παίκτη, τον θάνατο, η προβληματική του πεζογράφου αναπτύσσεται μεθοδικά, με ηθικό κριτήριο, με ευαισθησία και με ικανότητα ψυχολογικής διάγνωσης – όπως άλλωστε σε όλα τα διηγήματά του. Στο διήγημα αυτό ο συγγραφέας θυμάται, περιεργάζεται, τακτοποιεί φωτογραφίες, σκαλίζει πράγματα…, φθάνοντας σε δύσκολα μονοπάτια, σε στιγμές όπου η πεζογραφία του αποκτά τραγικές διαστάσεις, οι οποίες όμως μετατρέπονται και σε ελπίδα.
Από τη βραδυά της εκδήλωσης. Ο Λουκιανός Ζαμίτ ανάμεσα στους: Φίλιππο Φιλίππου, Δημ. Κονιδάρη, Περικλή Παγκράτη, Γιάννη Πιέρη, Ρένα Κρουαζιέ, Παναγιώτη Βρυώνη, Νικολαΐδα Πέννα, Αρχιεπίσκοπο της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Σεβασμιότατο π. Ιωάννη Σπιτέρη και Κώστα Σουέρεφ (φωτ. Σπύρος Σουρβίνος)
Στο σφυγμό του κόσμου
Η πεζογραφία του Λουκιανού Ζαμίτ ξεχωρίζει για τις ανεπιτήδευτες γραμμές της, γραμμές συγκινητικές, που προσπαθούν να «πιάσουν» το σφυγμό του κόσμου σε καθημερινές ιστορίες και προωθούν ένα και μόνο θέμα: τον άνθρωπο.
Ο συγγραφέας δεν εξιδανικεύει και δεν ηρωοποιεί, αλλά και ούτε υποβαθμίζει τους ανθρώπινους χαρακτήρες. Μας παρουσιάζει πρόσωπα και γεγονότα όπως τα είδε και τα περισσότερα όπως τα έζησε κι ο ίδιος. Γράφει όπως μιλάει, είναι σαν να μας λέει τις ιστορίες προφορικά, όταν είναι δίπλα μας. Οι ήρωές του δεν είχαν ν’ αντιμετωπίσουν μόνο τις δυσχέρειες της ζωής τους, έπρεπε να μάχονται και με τους εαυτούς τους, με τις αμφιταλαντεύσεις και τις έγνοιες τους, με τα ερωτηματικά και με χίλιους δύο καθημερινούς εξαναγκασμούς. Ο συγγραφέας, που δεν είναι απλός παρατηρητής, δίνει κάτι από τη δραματική ατμόσφαιρα παλαιότερων εποχών.
Μια ενδοσκόπηση, λοιπόν, ένας απολογισμός βίου μέσα από μια ουσιαστική μοναξιά της ύπαρξης, αλλά και με κριτική διάθεση απέναντι στα πνευματικά και ηθικά προβλήματα παλαιότερων εποχών, που μοιάζουν με τα σημερινά ή και συνεχίζονται σήμερα. Η κοινωνική ευαισθησία και η υπαρξιακή αγωνία διατρέχει το σύνολο του πεζογραφικού οικοδομήματος του Λουκιανού Ζαμίτ. Η ανάγλυφη εικόνα ενός κόσμου κατά κανόνα περιθωριακού ανακαλεί άμεσα την τοπική ανθρωπογεωγραφία του παρελθόντος. Η εσωτερική μοναξιά του συγγραφέα λειτουργεί σαν καταλύτης και δημιουργεί πάντα αναζητήσεις σε βάθος, ενδοσκοπήσεις σε συγκρατημένους εξομολογητικούς τόνους.
Μια γνήσια εικόνα
Συμπερασματικά, τα διηγήματα του Λουκιανού Ζαμίτ μοιάζουν με συναρπαστικά ρεπορτάζ και με ψυχογραφίες, καθώς αποδίδουν κατά κύριο λόγο συγκλονιστικά καθημερινά δράματα. Ο συγγραφέας φορτίζει τα θέματά του με ρεαλιστικές εικόνες, με οριακές απογυμνώσεις, χωρίς όμως και να απορρίπτει τους λυρικούς τόνους, ενώ τραυματικές εικόνες από το παρελθόν, αλλά και από το παρόν, συνθέτουν μια γνήσια και ουσιαστική εικόνα πεζογραφίας.
* * *
Leave A Comment