Γιεγκόρ Μεταξάς: Ναυμάχος, Διπλωμάτης & Συγγραφέας

«… δεν αποτελεί έκπληξη η παρουσία και δράση ενός Κεφαλονίτη στη στρατιωτική μηχανή της τσαρικής Ρωσίας…»

Φιοντόρ Φιοντόροβιτς Ουσακώφ

Πολύ πριν ο ρωσικός στόλος υπό τον Ουσακώφ εμφανιστεί στο Ιόνιο στα 1798, οι Κεφαλονίτες είχαν «ανακαλύψει» τη Ρωσία. Κάποιοι προχώρησαν μέχρι τη Μόσχα και την Πετρούπολη (πρώην Λένινγκραντ), οι περισσότεροι όμως δραστηριοποιήθηκαν στη νότια Ρωσία, από το 17ο έως το 19ο αιώνα

 Στη ρώσικη στρατιωτική μηχανή

Ο υποπλοίαρχος Γιεγκόρ (ή Ιγκόρ =Γεώργιος) Μεταξάς συμμετείχε στον ενωμένο ρωσοτουρκικό στόλο κάτω από την αρχηγία του Ρώσου ναυάρχου Ουσακώφ το 1798-99 εναντίον των δημοκρατικών Γάλλων στα Επτάνησα και την Ιταλία και είναι ο συγγραφέας του βιβλίου «Σημειώσεις του υποπλοιάρχου του Ρωσικού Στόλου Γιεγκόρ Μεταξά».

Γεννήθηκε το 1774 (ή 1775) στην Κρήτη και ο πατέρας του Παύλος είχε γεννηθεί στην Κεφαλονιά.  Φαίνεται, πάντως,  ότι μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια η οικογένεια Μεταξά εγκαταστάθηκε στη Ρωσία. Το 1785 ο Γιεγκόρ εγγράφηκε στην ειδική για ξένους ομόθρησκους Σχολή Ευελπίδων, απ’ όπου αποφοίτησε το 1789 (ή 1790). Την επόμενη χρονιά τοποθετήθηκε ως σημαιοφόρος στη μοίρα του ρωσικού στόλου στη Μαύρη Θάλασσα κάτω από τις διαταγές του υποναύαρχου Ουσακώφ και για οκτώ συνεχή χρόνια συμμετείχε σε διάφορες δραστηριότητες του στόλου στη Μαύρη Θάλασσα. Στη συνέχεια παίρνει μέρος στη Μεσογειακή εκστρατεία και γνωρίζοντας τουρκικά τοποθετείται στη ναυαρχίδα της οθωμανικής μοίρας.

Επιχειρήσεις στο Ιόνιο

Κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων στο Ιόνιο ο Μεταξάς πήρε μέρος στις επιχειρήσεις  για την κατάληψη των Κυθήρων και της Ζακύνθου, ενώ συμμετείχε και στην κατάληψη της Κέρκυρας.  Μετά την κατάληψη των Επτανήσων μετακινήθηκε προς το μέτωπο της Ιταλίας και της Αδριατικής, όπου δραστηριοποιήθηκε για δέκα περίπου χρόνια,  και το 1809 έγινε υποπλοίαρχος. Αποχώρησε από το πολεμικό μέτωπο το 1811,  και έφυγε από την Τεργέστη για τη Ρωσία. Τον Ιούνιο του 1814, μετά από αίτησή του για λόγους υγείας, απολύθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό με το βαθμό του αντιπλοιάρχου.

Κατά τη διάρκεια της μεγοσγειακής  στα Επτάνησα ο Μεταξάς αναγκάστηκε να παίξει και ρόλο διπλωμάτη, καθώς έλαβε μέρος δυο φορές με επιτυχία σε διπλωματικές αποστολές στον Αλή πασά, ο οποίος ήταν, κατά τον Μεταξά, έξυπνος, διορατικός και χρειάζονταν  λεπτές και ισορροπημένες κινήσεις

Ο Γιεγκόρ Μεταξάς είναι πια μια γνωστή προσωπικότητα της ρωσικής κοινωνίας. Έχει ήδη παρασημοφορηθεί με το παράσημο της Αγίας Άννας 4ης τάξης και αργότερα με το Αυτοκρατορικό Στρατιωτικό Παράσημο του Τάγματος του Αγίου Γεωργίου 4ηςτάξης, την ανώτερη δηλαδή στρατιωτική διάκριση τότε της Ρωσίας. Όντας «ένας από τους ήρωες της Μεσογειακής εκστρατείας», έχει την εκτίμηση της Πολιτείας αλλά έχει πετύχει και την κοινωνική καταξίωση. Είναι συνομιλητής και καλός φίλος σοβαρών προσωπικοτήτων της Μόσχας, ενώ συνδέεται με αδελφική φιλία με τον Ιωάννη Καποδίστρια, σημαντικότατο τότε κρατικό αξιωματούχο.

Οικογενειάρχης και συγγραφέας

Εγκαταστημένος ήδη στη Μόσχα, στα  1813 με 1814 αποφασίζει να δημιουργήσει οικογένεια.  Παντρεύεται και αποκτά δύο παιδιά, την Ελισάβετ και τον Σπυρίδωνα, τον οποίο και βάφτισε ο Ιω. Καποδίστριας.

 Παράλληλα, επιδίδεται στη συγγραφή. Το 1813 εκδίδει ένα ολιγοσέλιδο βιβλίο με τίτλο «Πυρκαγιά της Μόσχας το 1812» και το 1820-1821 το έργο με τίτλο «Ελληνικά συμβάντα», ενώ αφήνει ανέκδοτο χειρόγραφο με τίτλο «Σημειώσεις του Υποπλοιάρχου του Ρωσικού στόλου Γιεγκόρ Μεταξά». Ο πλήρης τίτλος του έργου είναι: «Σημειώσεις του υποπλοιάρχου Γιεγκόρ Μεταξά, που περιέχουν αφηγήσεις των στρατιωτικών κατορθωμάτων της Ρωσικής ναυτικής μοίρας, η οποία κατέλαβε τα Ιόνια νησιά υπό την αρχηγία του Ναυάρχου Φιόντορ Φιοντόροβιτς Ουσακώφ σε συνεργασία με την Οθωμανική Πύλη, τα έτη 1798 και 1799».

 Τα Ελληνικά συμβάντα και οι Σημειώσεις του Γιεγκόρ Μεταξά ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την ελληνική πλευρά, και είναι σίγουρο ότι δίνουν νέα στοιχεία και ενδιαφέρουσες εκτιμήσεις για τα θέματα που πραγματεύονται. Αργότερα στη Μόσχα ξαναδούλεψε το υλικό του, το οποίο πήρε την τελική του μορφή τη δεκαετία του 1820, για να εκδοθεί το μόλις το 1915.  Τα «Ελληνικά συμβάντα» παρουσιάζουν επίσης μεγάλο ενδιαφέρον,  καθώς εκφράζουν απόψεις και κρίσεις για την προετοιμασία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 μέσα από τη ρωσική οπτική και είναι αναμενόμενο ότι η μετάφρασή και η ελληνική τους έκδοση θα συμβάλει σε νέους προβληματισμούς και επανεκτιμήσεις.