Το αστεροσκοπείο της Κέρκυρας (1924-1940)

Η διάλεξη του καθ. Γιώργου Ζούμπου με θέμα: «Το αστεροσκοπείο της Κέρκυρας (1924-1940)»

Ημερομηνία: 20/02/2017, φουαγιέ Δημοτικού Θεάτρου
Διοργάνωση: Αστρονομική Εταιρεία

[Η διάλεξη είναι διαθέσιμη και σε μορφή βίντεο, στο τέλος του κειμένου.]

Την ύπαρξη και λειτουργία Αστεροσκοπείου στην Κέρκυρα, στο ύψωμα Κογεβίνα, από το 1924 μέχρι το 1940, καθώς και Αστρονομικής Εταιρείας (της πρώτης στην Ελλάδα) από το 1927, ελάχιστοι Κερκυραίοι τη γνωρίζουν. Η ύπαρξή του ήλθε στην επικαιρότητα τον Απρίλη του 1989, όταν ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος κατήγγειλε την κατεδάφιση του μόνου σωζόμενου ως τότε θόλου των εγκαταστάσεων. Η κατεδάφιση δεν αποφεύχθηκε.

Από τη δραστηριότητα της Αστρονομικής Εταιρείας δεν σώθηκαν αξιόλογα ίχνη, καθώς το Αρχείο, η Βιβλιοθήκη και τα αστρονομικά όργανα χάθηκαν(;). Κύρια πηγή ειδήσεων είναι το περιοδικό ΟΥΡΑΝΙΑ και φύλλα εφημερίδων της εποχής. Μόλις πριν λίγους μήνες η Φιόρη Μεταλληνού εντόπισε στη βιβλιοθήκη του αστεροσκοπείου της Αθήνας, στο λόφο των Νυμφών υλικό που προέρχεται από το Αστεροσκοπείο της Κέρκυρας

Ι.         Η ερασιτεχνική Αστρονομία στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα

 Στα τέλη του 19ου αιώνα πολλοί σύλλογοι και εταιρείες ερασιτεχνών αστρονόμων ιδρύονται στην Αμερική και την Ευρώπη. Μέσα από αυτούς γινόταν εκλαΐκευση των αστρονομικών ανακαλύψεων και οργανώνονταν δίκτυα για την παρατήρηση αστρονομικών και μετεωρολογικών φαινομένων. Στις αρχές του 20ου αιώνα το ενδιαφέρον αναζωπυρώθηκε με το πέρασμα του κομήτη του Halley και είχαν ωριμάσει αρκετά οι συνθήκες για την ίδρυση ενός παρόμοιου συλλόγου και στην Ελλάδα.

 ΙΙ.  Ο FELIX LAMECH και η ίδρυση του Αστεροσκοπείου της Κέρκυρας

Στις αρχές του 1923 έρχεται στην Κέρκυρα ο Γαλλοτυνήσιος Felix Chemla Lamech, άνθρωπος με πλατειά μόρφωση γύρω από την αστρονομία και ενθουσιασμό για την επιστήμη αυτή. Ο Lamech έφερε μαζί του ένα τηλεσκόπιο και με τη βοήθεια λίγων εργατών και υδραυλικών σχεδίασε και κατασκεύασε έναν περιστροφικό θόλο για το Αστεροσκοπείο. Το κτίριο χτίστηκε στο λόφο Κογεβίνα, ένα χιλιόμετρο από την πόλη της Κέρκυρας, με χρηματοδότηση του ιδιοκτήτη του λόφου.

            Επίσημα, το Αστεροσκοπείο ιδρύθηκε στις 24-5-1924, η δε τοποθεσία αυτή επιλέχτηκε από το Lamech λόγω της μεγάλης διαφάνειας του ουρανού που θα επέτρεπε ακριβείς παρατηρήσεις στη διενεργούμενη χαρτογράφηση της Σελήνης

 Το Αστεροσκοπείο ενισχύθηκε σταδιακά και διέθετε:

α) Μεσημβρινή διόπτρα 110 mm στεγαζόμενη με θόλο διαμέτρου 2.5 m.

β) Ισημερινό διοπτρικό τηλεσκόπιο 160 mm με όλα τα εξαρτήματά του, στεγασμένο με θόλο διαμέτρου 4.5 m. Για το τηλεσκόπιο αυτό αγνοούμε  πότε προστέθηκε στο Αστεροσκοπείο.

γ) Δύο διόπτρες, μία των 61 και μία των 81 mm που χρησιμοποιούνταν για εκπαιδευτικούς σκοπούς (συχνά επισκέ­πτονταν το Αστεροσκοπείο κερκυραίοι μαθητές υπό το μαθηματικό Σπύρο Βουτσινά ). Εκτός από αυτά, το Αστεροσκοπείο διέθετε και άλλα δευτερεύοντα όργανα χρήσιμα στη μελέτη του ουρανού. Το καλοκαίρι του 1930 απέκτησε και φασματοσκόπιο, δωρεά του γιατρού Θ. Στεφανίδη ο οποίος δραστηριποιούνταν στην Κέρκυρα από το 1928.

            Οι κυριότερες ασχολίες του Αστεροσκοπείου κατά την περίοδο της λειτουργίας του υπό τον Lamech (1924-1928), ήταν η μελέτη της Σελήνης και η εκπόνηση καινούργιου χάρτη της σύμ­φωνα με τις νεότερες τότε σεληνογραφικές μεθόδους παρατήρη­σης. Ο χάρτης αυτός συμπληρώθηκε σταδιακά από το Lamech με παρατηρήσεις στο Αστεροσκοπείο του Hte Garonne της Toulouse και μεγάλο μέρος του δημοσιεύτηκε στη Γαλλία τις 31 Ιούλη 1934 από τον εκδοτικό οίκο V. Gazelles της Toulouse με εισαγωγή του μεγάλου σεληνογράφου της εποχής Maurice Darney.  Στο χάρτη αυτό ο Lamech έδοσε τα ονόματα πέντε Κερκυραίων σε ισάριθμους σεληνιακούς κρατήρες: ΚΕΦΑΛΛΗΝΟΣ 4119, ΜΟΥΜΟΥΡΗΣ 896, ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ 302, ΒΑΛΗ (ΚΟΓΕΒΙΝΑ) 4692, ΒΟΥΤΣΙΝΑΣ 4019 και σε έναν έκτο το δικό του (τα ονόματα αυτά όμως δεν καθιερώθηκαν).

Ο πλήρης χάρτης δημοσιεύτηκε το 1955 και ακολούθησαν και άλλες μελέτες του Lamech. Στη βιβλιοθήκη του αστεροσκοπείου της Toulouse υπάρχει χειρόγραφη μελέτη του με τίτλο ETUDES MONOGRAPHIQUES (αρ. 5408) και ημερομηνία 12 Σεπτέμβρη 1956. Σε αυτήν επισυνάπτεται σειρά σχεδιαγραμμάτων των σεληνιακών σχηματισμών  με την επισήμανση ότι έγιναν κυρίως στην Κέρκυρα.

 III. Η “Αστρονομική Εταιρεία της Ελλάδος”

Στις 4 Δεκέμβρη 1926 ο Lamech έκανε την πρώτη προσπάθεια για την ίδρυση Αστρονομικής Εταιρείας. Η προσπάθειά του καρποφόρησε και…

Στις 13 Φλεβάρη του 1927 ψηφίστηκε σε αίθουσα του Β’ Γυμνασίου (στεγαζόταν τότε στο Αρμοστείο) το καταστατικό της “Αστρονομικής Εταιρείας της Ελλάδος” (Α.Ε.Τ.Ε.) και συστάθηκε 5μελής προσωρινή επιτροπή. Στις 10 Απρίλη εκλέχτηκε παμψηφεί το πρώτο Διοι­κητικό Συμβούλιο, ενώ ο Διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών Δημήτριος Αιγινήτης αναγορεύθηκε επίτιμος πρόεδρος, ενώ επίτιμο μέλος έγινε ο μητροπολίτης Κερκύρας Αθηναγόρας.

Στις 9 Ιούλη 1927 έγινε διάλεξη στο θερινό θέατρο «Φοίνιξ», με ομιλητή τον F. Lamech και θέμα «Περί κομητών, των νόμων αυτών και της προελεύσεώς των». Το Σεπτέμβρη του 1927 ο Lamech δέχτηκε έντονη κριτική από το Μηχανικό και θεολόγο Π. Κοκκόλη μέσα από τις στήλες της εφημερίδας “Κερκυραϊκή Ελπίς”. Αφορμή άρθρο του στην εφημερίδα “Κέρκυρα” όπου αποκάλεσε το Μωυσή… ψεύτη.

Στις 5 Νοέμβρη έγινε σύνοδος Σελήνης και Δία. Το φαινόμενο παρατήρησαν από τις 8 μ.μ. ως τις 10 μ.μ. οι μαθητές της 4ης τάξης του Α’ Γυμνασίου με την καθοδήγηση του μαθηματικού Σπ. Βουτσινά.

Στις 26ς Γενάρη 1928 έγινε διάλεξη του προέδρου της Εταιρείας φυσικού Αχιλλέα Φρειδερίκου στο κατάμεστο θέατρο «Ποικιλιών». Η διάλεξη συνοδεύτηκε με έγχρωμες εικόνες που έφτιαξε ο αρχειοφύλακας της Εταιρείας Ν. Γαζής.

Στις 4 Μάρτη έγινε σε αίθουσα του Πρακτικού Λυκείου η ετήσια Γενική Συνέλευση των Ιδρυτών, υπό την προεδρία του Αχ. Φρειδερίκου.         Στον ταμιακό απολογισμό αναφέρθηκαν έσοδα 13620,60 δραχμών και έξοδα 9859 δραχμών. Η τακτική έκδοση της ΟΥΡΑΝΙΑΣ υπολογίστηκε ότι θα κόστιζε 25 με 30.000 δραχμές. Αποφασίστηκε η ετήσια συνδρομή των μελών να γίνει 40 δραχμές, ενώ σημειώνεται ότι η Εταιρεία ξεκίνησε με 43 μέλη και μέσα σε ένα χρόνο είχε φτάσει τα 300.

 Οι δραστηριότητες της Εταιρείας επεκτάθηκαν κι εκτός Ελλάδας με αντιπροσώπους σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Υπήρχε συστηματική συνεργασία με αντίστοιχες Εταιρείες του εξωτερικού καθώς και ανταλλαγή δημοσιευμάτων. Οι αντιπρόσωποι της Εταιρείας σε άλλες πόλεις είχαν καθήκον:

            1) Να συγκεντρώνουν τις παρατηρήσεις των εκεί μελών της Εταιρείας.

            2) Να οργανώνουν συνεδριάσεις των μελών ώστε να ανταλλάσσονται γνώμες πάνω σε ζητήματα που αφορούν την πρόοδο της Εταιρείας

            3) Να προτείνουν νέα μέλη και να εισπράττουν καθυστερούμενες συνδρομές.

Τον Ιούλιο του 1928 ο Lamech δέχτηκε επίθεση τοπικών εκκλησιαστικών κύκλων που εκφράζονταν μέσα από το πε­ριοδικό “Άγιος Σπυρίδων” με διευθυντή τον Αρχιμανδρίτη Παρθένιο Πολλάκη. Τη δραστηριότητά του υπερασπί­στηκε μερίδα του τοπικού τύπου (κύρια η εφημερίδα “Κέρκυρα” όπου φιλοξενούνταν συχνά εργασίες και ειδήσεις προερχόμενες από το Αστεροσκοπείο). Αιτία της επίθεσης ήταν (όπως φαίνεται από τα δημοσιεύμα­τα) οι διαλέξεις και τα άρθρα εκλαϊκευμένης αστρονομίας που δημοσίευε ο Lamech και στα οποία γινόταν αναφορά στη δημιουργία του Σύμπαντος σε επιστημονικές βάσεις.

Ο Lamech θίχτηκε από το δημοσίευμα που το θεώρησε άδικο και την επόμενη μέρα υπέβαλε την παραίτησή του από το Διοικητικό Συμβούλιο της Α.Ε.Τ.Ε. Το Διοικητικό Συμβούλιο προσκλήθηκε έκτακτα σε συνεδρίαση το βράδυ της Πέμπτης 19 Ιούλη στο σπίτι του Πρόεδρου Αχιλλέα Φρειδερίκου με μοναδικό θέμα την κατάσταση που δημιουργήθηκε. Μετά από συζήτηση δυόμισι ωρών αποφασίστηκε ομόφωνα να μη γίνει δεκτή η παραίτηση του Lamech και να σταλεί προς δημοσίευση στον Αθηναϊκό και στον τοπικό τύπο το πρακτικό της συνεδρίασης όπου δηλώνεται η εμπιστοσύνη της Εταιρείας προς το πρόσωπό του και η εκτίμηση στο έργο του.

 Στις αρχές του 1929 ο Lamech εγκατέλειψε την Κέρκυρα. Η αναχώρησή του στέρησε την Εταιρεία από αστρονομικά όργανα, δημιούργησε αναστάτωση στη λειτουργία της και την έφθασε στα πρόθυρα της διάλυσης. Ο Lamech σύντομα επέστρεψε για ένα διάστημα από τη Γαλλία δίνοντάς της μια προσωρινή ανάσα και αργότερα συνέχισε τη συνεργασία.

Στη Γαλλία ο Lamech  ανέλαβε προϊστάμενος της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας της Τουλούζης. Τότε συμπλήρωσε και τον χάρτη της Σελήνης με τηλεσκόπιο των 135 χιλιοστομέτρων. Με την κήρυξη του πολέμου κατατάχτηκε εθελοντής στο Γαλλικό στρατό και μετά την καταστροφή ακολούθησε το Γαλλικά στρατεύματα στην Αφρική. Επέζησε του πολέμου, ανέπτυξε εκ νέου επιστημονική δραστηριότητα και πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε μια ερημική βίλλα στο προάστειο Aulney-sous-Bois του Παρισιού, υποφέροντας από καρδιακό νόσημα και μη έχοντας επαφή με κανέναν. Πέθανε το 1962.

Στις 25 Μάρτη 1929 παραιτήθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της Α.Ε.Τ.Ε. ο πρόεδρός της Αχιλλέας Φρειδερίκος και τον αντικατέστησε ο μαθηματικός Σπ. Βουτσινάς. Το νέο Δ.Σ. αποφάσισε να συνεχιστεί η έκδοση του δελτίου, να ζητηθεί υλική και ηθική συμπαράσταση από τα μέλη και να καθοριστεί από Γενική Συνέλευση η μελλοντική κατεύθυνση της Εταιρείας.

 Στα τέλη του 1929 η “Αστρονομική Εταιρεία” αποφά­σισε να ιδρύσει Αστρονομική Σχολή στην Κέρκυρα και παραρτήμα­τα σε άλλες πόλεις αν ήταν δυνατόν.

Σκοπός της Σχολής ήταν η συμπλήρωση των παρεχομέ­νων γνώσεων φυσικομαθηματικών επιστημών στη Μέση Εκπαίδευση και η μετάδοση των προερχομένων από αυτές γνώσεων Αστρονομί­ας.

Με την ίδρυση της Σχολής θα δημοσιευόταν ο σχετι­κός κανονισμός και η προκήρυξη για εισαγωγή μαθητών. Η Σχολή θα ήταν νυκτερινή και τα μαθήματα θα γίνονταν από μέλη της Εταιρείας που προσφέρθηκαν ευγενικά:

1)        ΧριστόδουλοςΑντίοχος, καθηγητής μαθηματικών Β’ Γυμνασίου: Στερεομετρία

2)        Θεμ. Αρβανιτάκης, καθηγητής Φυσικών του Πρακτικού Λυκείου: Μετεωρολογία

3)        Βούλγαρης, καθηγητής Φυσικών Α’  Γυμνασίου: Οπτική

4)        Σ. Βουτσινάς, καθηγητής Μαθηματικών Α’ Γυμνασίου Θεωρητική Αστρονομία

5)        Ν. Γαζής, ηλεκτρολόγος μηχανικός: Σχέδιο, Φωτογραφία

6)        Γ. Καλογερόπουλος, καθηγητής Μαθηματικών Πρακτικού Λυκείου: Τριγωνομετρία

7)        Κ. Μακροπόδης καθηγητής της Μηχανικής της Στρατ. Προπαρασκευαστικής Σχολής Υπαξιωματικών: Τοπογραφία, Γεωδαισία

8)        Ι. Σουρβίνος, καθηγητής Μαθηματικών Πρακτικού Λυκείου: Προβολική Γεωμετρία, χαρτογραφία

9)        Θ. Στεφανίδης: Πρακτική Αστρονομία

10)      Ι. Φωκάς: βοηθός του διδάσκοντος την Αστρονομία στις πρακτικές ασκήσεις

Το καλοκαίρι του 1930 ο αστρονόμος Σ. Πλακίδης έκανε την παρακάτω πρόταση προς τα μέλη της Α.Ε.Τ.Ε.

 “Αναλόγως των υπό των Μελών της ημετέρας Εταιρείας διατιθεμένων μέσων προς εκτέλεσιν παρατηρήσεων ενδείκνυται η διάκρισις αυτών εις δύο κατηγορίας, ήτοι α’) εις παρατηρητάς άνευ οργάνων και β’) εις παρατηρητάς διαθέτοντας τηλεσκόπιον.

            Οι παρατηρηταί της πρώτης κατηγορίας θα ηδύναντο να αναλάβωσι την δια γυμνού οφθαλμού εκτέλεσιν διαφόρων παρατηρήσεων της απολύτου αρεσκείας και εκλογής των, οργανούμενοι εις ομάδας παρατηρητών συνεργαζομένων εν τω αυτώ θέματι. Τοιουτοτρόπως θα ηδύναντο επί του παρόντος να σχηματισθώσιν αι ακόλουθοι ομάδες:

 Α’. ομάς:   Η των παρατηρητών Μεταβλητών Αστέρων

Β’. ομάς:   Η των παρατηρητών Διαττόντων

Γ’. ομάς:   Η των παρατηρητών Ζωδιακού και Αντιζωδιακού φωτός

Δ’. ομάς    Η των παρατηρητών της εώας επιτολής και της εσπερίας δύσεως των απλανών, ως και της ορατότητος της Αφροδίτης κατά την ημέραν

Ε’. ομάς:   Η των παρατηρητών του χρώματος των απλανών και των πλανητών, ως και του χρώματος και σχήματος του Ηλίου και της Σελήνης κατά την ανατολήν και την δύσιν αυτών.

ΣΤ’. ομάς: Η των παρατηρητών της ορατότητος του μηνίσκου εγγύς της Νέας         Σελήνης, ως και της εντάσεως του φωτός της Αφροδίτης, του Διός και της Σελήνης εκ της υπ’ αυτών ριπτομένης σκιάς των επιγείων αντικειμένων.

Ζ’. ομάς:   Η των παρατηρητών του τεφρώδους φωτός της Σελήνης.

 Υπό των παρατηρητών της δευτέρας κατηγορίας θα ηδύναντο να αποτελεσθώσιν αι κάτωθι ομάδες:

 Α’. ομάς:   Η των παρατηρητών Μεταβλητών Αστέρων

Β’. ομάς:   Η των παρατηρητών των επιπροσθήσεων των απλανών υπό της            Σελήνης και των πλανητών

Γ’. ομάς:   Η των παρατηρητών της Σελήνης

Δ’. ομάς:   Η των παρατηρητών του Ηλίου

Ε’. ομάς:   Η των παρατηρητών των μεγάλων πλανητών

ΣΤ’. ομάς: Η των παρατηρητών των κομητών

Επειδή ο μόνος σκοπός των αστρονομικών παρατηρήσεων είνε η δια της συγκεντρώσεως και αντιπαραβολής αυτών μελέτη των φαινομένων προς εξαγωγήν των διεπόντων αυτά νόμων, ενδείκνυται όπως πάσαι αι παρατηρήσεις συγκεντρούνται κατά διαστήματα. λ.χ. κατά μήνα ή κατ΄έτος και δημοσιεύωνται καταλλήλως εν τω δελτίω της ημετέρας Εταιρείας μετά του ονόματος των παρατηρητών και διαφόρων άλλων λεπτομερειών, ως π.χ. του τύπου του οργάνου, εάν εγένοντο της βοηθεία τηλεσκοπίου κτλ Τα της συγκεντρώσεως και του ελέγχου των παρατηρήσεων θα ήτο σκόπιμον να αναλάβη εν εκάστη ομάδι εν εκ των μελών αυτής εκ των κεκτημένων την μεγαλυτέραν πείραν.

 Η εν τη “Ουρανία” δημοσίευσις τοιούτου πολυτίμου υλικού θα καταστήση το δελτίον της ημετέρας Εταιρείας περιζήτητον, θα εμφανίση εν τω ξένω επιστημονικώ κόσμω την επιστημονικήν ζωτικότητα των Ελλήνων παρατηρητών δια της τροφοδοτήσεως του περιοδικού δι΄ Ελληνικού υλικού και τέλος θα συντελέση ώστε η “Ουρανία” να αποβή το πλούσιον αρχείον ανεκτιμήτου υλικού, όπερ θα χρησιμεύση ως βάσις εν τω μέλλοντι δια διαφόρους σοβαράς σοβαράς μελέτας…”

Στις 31 Γενάρη 1931 οργανώθηκε διάλεξη στο «Θέατρο Ποικιλιών» με ομιλητή τον πρόεδρο της Α.Ε.Τ.Ε. και θέμα την “Επάνοδο του πλανήτη Έρωτα”. Ο μικρός αστεροειδής Έρως (1898DQ ή 433-Έρως) ανακαλύφθηκε το 1898 και είναι σημαντικός γιατί βοηθά στην ακριβή μέτρηση της απόστασης μεταξύ Γης και Ήλιου σύμφωνα με τον τρίτο νόμο του Κέπλερ. Το 1931 πλησίασε τη Γη και η κοντινότερη απόσταση από αυτήν έφθασε τα 20,8 εκατομύρια χιλιόμετρα. Αξιοσημείωτη είναι η μεταβολή της λαμπρότητάς του που οφείλεται στο ωοειδές σχήμα του.

Στις 2 Απρίλη 1931 έγινε ολική έκλειψη σελήνης. Πριν την έκλειψη μίλησε ο Σπ. Βουτσινάς για το φαινόμενο στους μαθητές, τους γονείς και τους καθηγητές του Α΄ γυμνασίου στο “Θέατρο Ποικιλιών”. Η ομιλία περιλάμβανε και προβολή διαφανειών.

Στις 21 Νοέμβρη 1931 μίλησε ο Σπ. Βουτσινάς στους οπλίτες του συντάγματος Κερκύρας με θέμα “Περί των ζητημάτων της Κοσμογραφίας άτινα ενδιαφέρουν τον στρατιώτην, ιδιαίτερα δε περί του Προσανατολισμού, Βάθους του Ορίζοντος, διαρκείας Λυκαυγούς και Λυκόφωτος και κατασκευής τοπογραφικών χαρτών”.

Η ελληνική κοινωνία αναγνώρισε την προσφορά της Αστρονομικής Εταιρείας και την τίμησε μέσω της Ακαδημίας Αθηνών η οποία της απένειμε στις 29 Δεκεμβρίου 1932 έπαινο “.. δια την συμβολήν αυτής εις την προαγωγήν και διάδοσιν της επιστήμης εν Ελλάδι..”

Στη Γενική Συνέλευση των ιδρυτών της Εταιρείας της 30ης Ιούλη 1932 εκλέχτηκε παμψηφεί με (51) ψήφους ολόκληρο το παλιό Διοικητι­κό Συμβούλιο. Αποφασίστηκε τότε η οριστική εγκατάσταση του Αστεροσκοπείου της Εταιρείας στο λόφο ιδιοκτησίας Ιωάννας Αν­τωνίου Κογεβίνα. Είχε ήδη ζητηθεί από την ιδιοκτήτρια η παραχώρηση του θόλου που έκτισε ο Lamech και στέγαζε πριν το ιδιωτικό του Αστεροσκοπείο.

Ο θόλος αυτός (στην ανακοίνωση του Διοικητικού Συμβουλίου της Α.Ε.Τ.Ε. χαρακτηρίζεται ως ο πρώτος θόλος) που στέγασε το ισημερινό τηλεσκόπιο της Εταιρείας εγκαινιάστηκε τις αρχές του 1933. Σ΄ αυτόν εντοιχίστηκε πλάκα με την επιγραφή:

ΘΟΛΟΣ Ι  Α.Ε.Τ.Ε.

“ΒΑΛΛΗ ΚΟΓΕΒΙΝΑ”

1933

προς τιμή της κόρης της ιδιοκτήτριας του λόφου η οποία είχε πεθάνει πρόσφατα – η Βάλλη Κογεβίνα πέθανε στις 9 Νοέμβρη 1926 σε ηλικία 16 χρονών. Στον τάφο της είναι τοποθετημένη πλάκα με την επιγραφή COLLEGUES DE L’ ASTRONOMIE DE FRANCE A CORFOU.

Κατά τη σχολική χρονιά 1933-34 η Α.Ε.Τ.Ε. βραβεύτηκαν 14 μαθητές της ΣΤ’ τάξης ισαρίθμων σχολείων της χώρας για την επίδοσή τους στο μάθημα της Κοσμογραφίας με σκοπό να αναπτύξει το ενδιαφέρον για τη μελέτη των ουρανίων σωμάτων. Στην Κέρκυρα βραβεύτηκαν: από το 1ο και 2ο Γυμνάσιο Αρρένων οι Κ. Γρόλλιος και Ι. Δασκαλόπουλος και από το Πρακτικό Λύκειο ο Γ. Μυλωνάς.

Στις αρχές του 1934 ο πρώτος πρόεδρος της Α.Ε.Τ.Ε. και διευθυντής του Πρακτικού Λυκείου Αχιλλέας Φρειδερίκος τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με χρηματικό βραβείο 2000 δραχμών που προσέφερε η Εθνική Τράπεζα “…. δια την αρτίαν και μετά πάσης επιστημονικότητος, λειτουργίαν του υπ΄ αυτού διευθυνομένου Μετεωρολογικού Σταθμού Κερκύρας”.

Από 2 ως 9 Σεπτέμβρη 1934 έγινε στην Αθήνα το Α΄ Διαβαλκανικό Συνέδριο Μαθηματικών όπου η Αστρονομική Εταιρεία κλήθηκε να συμμετάσχει και εκπροσωπήθηκε από τον πρόεδρό της Σπ. Βουτσινά. Τέλη της ίδιας χρονιά εκδόθηκε στην Toulouse της Γαλλίας η εργασία του Lamech, μεγάλο μέρος του υλικού της οποίας είχε συγκεντρώσει κατά την παραμονή του στην Κέρκυρα:

 ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΣΕΛΗΝΙΑΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΩΝ

ΥΠΟ FELIX CHEMLA – LAMECH

             Τεύχος 1ον

            Άτλας 36 σελίδων μετά τριών πινάκων και ενός πίνακος εκτός του κειμένου.

  Στις 13-19 Σεπτέμβρη 1936 έγινε στο Βουκουρέστι το Β’ Διαβαλκανικό Συνέδριο Μαθηματικών. Ο πρόεδρος της Α.Ε.Τ.Ε. Σπύρος Βουτσινάς ανακοίνωσε δια του καθηγητή Ν. Σακελλαρίου και του Γενικού Γραμματέα του Συνεδρίου N. Gioranescu τις πραγματείες του:

α)        Le climat de Grece et le climat de Corfou particulierement

β)        L’ importance de la representation graphique dans la meteorologie d’ Algebre

Τα τέλη του 1936 μια δυνατή καταιγίδα προκάλεσε ζημιές στο θόλο του αστεροσκοπείου και το έθεσε για ένα διάστημα εκτός λειτουργίας. Η επισκευή συμπληρώθηκε στις αρχές του 1937 και τα μέλη μπορούσαν να τον επισκεφθούν για παρατηρήσεις μετά από συννενόηση με τη Διοίκηση της Εταιρείας. Τα αναγνωστήριο της Εταιρείας στεγαζόταν τότε στην οδό Καποδιστρίου 6α (κοντά στο καφενείο Παπαφλωράτου) και ήταν ελεύθερο μόνο για τα μέλη. Λίγους μήνες αργότερα μεταφέρθηκε κάτω από την οικία Κογεβίνα πάλι στην οδό Καποδιστρίου (δίπλα στο σημερινό Εθνικό).

Το 1936 ο αστρονόμος Πλακίδης πρότεινε τη μεταφορά της έδρας της Εταιρείας στην Αθήνα. Η πρόταση τέθηκε σε συζήτηση σε γενική συνέλευση των ιδρυτών στις 29 Ιούνη και απορρίφθηκε με 52 ψήφους επί συνόλου 65 παρόντων ιδρυτών. Στην ίδια συνέλευση έγινε απολογισμός του του 1935, υποβλήθηκε ο προϋπολογισμός του 1936 και εκλέχτηκε νέο Διοικητικό Συμβούλιο. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο πρόσφερε οικονομική ενίσχυση στην Εταιρεία το ποσό των 1.000 δραχμών. Την ίδια χρονιά στο μαθηματικό Σπύρο Βουτσινά απονεμήθηκε από τους Έλληνες της Αλεξάνδρειας μετάλλιον αξίας.

 Το 1937 η Αστρονομική Εταιρεία της Γαλλίας γιόρταζε τα 50 χρόνια από την ίδρυσή της και η Α.Ε.Τ.Ε. προσκλήθηκε να λάβει μέρος στον εορτασμό. Δεν ήταν όμως εφικτή η παρουσία του προέδρου της και κατατέθηκε ψήφισμα συγχαρητηρίων μέσω της Gabrielle Camille Flammarion προέδρου της Αστρονομικής Εταιρείας της Γαλλίας.

Για το 1938 η Εταιρεία αποφάσισε να απονείμει τιμητικά διπλώματα σε όσους παρείχαν σε αυτή μεγάλες υπηρεσίες και βραβεία σε τελειόφοιτους 17 Γυμνασίων και Λυκείων της χώρας για την επίδοσή τους στην Κοσμογραφία. Στο γλύπτη Αχιλλέα Απέργη παραγγέλθηκε γύψινη ανάγλυφη εικόνα από την Κλασική Αστρονομία προκειμένου αργότερα να κατασκευαστεί αργυρό αντίγραφο για να δωρηθεί στο Βασιλιά. Στον ίδιο παραγγέλθηκε η προτομή του Ίππαρχου για το αναγνωστήριο της εταιρείας το οποίο βρισκόταν ήδη κάτω από την οικία Λ. Κογεβίνα δίπλα στο σημερινό “Εθνικό”. Την ίδια εποχή  ο Πρόεδρος της Εταιρείας, μαθηματικός Σπ. Βουτσινάς εξέδωσε τη “Μεθοδική διδασκαλία της Κοσμογραφίας” για τα σχολεία της Μ. Εκπαιδεύσεως.

Στις 25 Γενάρη του 1938 εμφανίζεται στον Κερκυραϊκό ουρανό το σπανιότατο, για το δικό μας γεωγραφικό πλάτος, φαινόμενο του Πολικού Σέλαος. Ευρεία αναφορά στο φαινόμενο γίνεται μέσα από τις στήλες της ΟΥΡΑΝΙΑΣ.

“Το Βόρειον Σέλας συνηθέστατον εις τας πολικάς χώρας, είναι σπανιώτατον δια τα ιδικά μας πλάτη.

Κατά τους νεώτερους χρόνους παρετηρήθη εις τινα μέρη της Ευρώπης και εν Αθήναις κατά τα έτη 1859, 1860, 1861, 1862, 1863, 1864, 1865, 1869, 1870, 1871 και 1872. Κατά το έτος 1870 εγένετο ορατόν και εν Λευκάδι και Ξηροχωρίω.

Κατά την εμφάνισιν του παρόντος έτους (25 Ιανουαρίου) το φαινόμενο ηυτύχησαν να ίδωσιν οι κατοικοι περισσοτερων χωρών της Ελλάδος, δηλ. Πατρών, Θεσσαλονίκης, Καλαμών, Κονίτσης και Ιονίων Νήσων, Εν Κερκύρα η προέκτασίς του ακτινοπτυχοειδής και χρώματος υποκιτρίνου μέχρι ερυθρού εφώτισε μεγαλοπρεπώς τον Ουρανόν επί μίαν περίπου ώραν.

Το φαινόμενον δια την σπανίαν εν Ευρώπη εμφάνισίν του δεν έχει περίοδον και δια τούτο δεν είναι δυνατόν να προβλεφθή.

 Δια την εξήγησιν του φαινομένου ησχολήθησαν πλείστοι των Επιστημόνων του Κόσμου: Βέγκενερ, Στέρμερ και άλλοι, καθορίσαντες τούτο ως φαινόμενον καθαρώς ηλεκτρομαγνητικόν. Εκ των δισφόρων δε παρατηρήσεων των Μελών της Εταιρείας μας εν Ελλάδι και τη λοιπή Ευρώπη, προκύπτει ότι το φαινόμενον είχεν επίδρασιν ισχυράν επί της μαγνητικής βελόνης και άμεσον σχέσιν προς την περίοδον μεγάλων κηλίδων παρατηρηθεισώνεπί της ηλιακής επιφανείας. Ούτω την 17ην Ιανουαρίου ε.έ. έγιν εορατή επί του ηλιακού δίσκου δια γυμνού οφθαλμού μεγάλη κηλίς με διαφόρους επί της Γης ηλεκτρομαγνητικάς επιδράσεις, τουτέστιν απόκλισιν της μαγνητικής βελόνης, ανωμαλίας εις ραδιοφωνικάς εκπομπάς, ιδίως επί των βραχέων κυμάτων. Η επί της κηλίδος ταύτης γενομένη παρατήρησις εν Αγγλία, μετά μετρήσεις ακριβείς, έδωσεν εις ταύτην έκτασιν 3 δισεκατομμυρίων πεντακοσίων εκατομμυρίων τετραγωνικών μιλίων. Την αυτήν ημέραν 17ην τρέχοντος εν Καναδά εγένετο ορατόν το Βον Σέλας και ανωμαλίαι εις τας μετά της Αμερικής τηλεγραφικάς συγκοινωνίας και ραδιοφωνικάς εκπομπας”.

Λεπτομερέστερη περιγραφή δίνεται από το Φ. Μέγγο που παρατήρησε το φαινόμενο στην Πάτρα:

«Κατά την μετάβασίν μου οίκοι περί ώραν 20.20΄ της 25 ιανουαρίου 1938 αστραπαί εξ ανατολών επέσυρον την προσοχήν μου. Η ατμοσφαιρική κατάστασις της ημέρας εκέινης, τόσον της περιοχής των Πατρών, όσον και της των περιχώρων (ως εκ του προγνωστικού μετεωρολογικού Δελτίου εμφαίνετο) δεν εδικαιολόγει τας αστραπάς αυτάς, δια τούτο μετά προσοχής παρηκολούθουν τόσον αυτάς, όσον και την εν γένει κατάστασιν του καιρού. Αι αστραπαί αύται διήρκεσαν περί την ημισείαν ώραν. Παρά την διακοπήν ταύτην εξηκολούθουν παρατηρών κατά διαλείμματα την πέριξ κατάστασιν του ουρανίου θόλου, προσπαθών να ανεύρω μεταβολήν τινα εις την θαυμασίαν μέχρι της στιγμής εκείνης καιρικήν κατάστασιν. Ότε αίφνης εις τας 22.10΄ ενεφανίσθη εις το βόρειον μέρος του Ουρανού μία ερυθρά ανταύγεια, ομοιάζουσα προς Ουρανόν φωτιζόμενον εκ πυρκαϊάς πέραν του ορίζοντος. Η ανταύγεια αύτη ελάμβανε ολίγον κατ΄ ολίγον εντονωτέραν ερυθράν χροιάν και μετά 15 λεπτά η ανταύγεια αύτη εξηπλώθη από Δυσμών έως Ανατολών και εις ύψος 45^ο (προς το βόρειον μέρος), ενω ο ουρανός εφωτίζετο ως υπό θαυμασίου λάμποντος πέπλου. Από της στιγμής αυτής, τόσον το ερυθρούν χρώμα, όσον και η έντασις της λάμψεως παρέμειναν αναλλοίωτα μέχρι τέλους.

Κατά την ώραν της συμπληρώσεως της μεγίστης εντάσεως του φαινομένου παρετηρήθη εις μικρόν σχετικώς ύψος από της γης και εις το κέντρον ακριβώς του φαινομένου, νέφος «Cumulus No 1 ίχνος», του οποίουτα άκρα επλαισιούντο ως εκ χρυσού. Το νέφος τούτο εμφανίζετο βαθμηδόν με την πτώσιν του φαινομένου.

Από της 22.45΄ το φαινόμενον ήρχισε να εξαφανίζεται, ουχί διαλυόμενον, αλλά κατερχόμενον προς το βόρειον μέρος του ορίζοντος.

Το φαινόμενον τούτο σπανιώτατον δια το γεωγραφικόν πλάτος της χώρας μας, προυκάλεσε δικαίως την προσοχήν και ταραχήν όσων εκ των κατοίκων το παρετήρησαν, και οι δυσοίωνοι προβλέψεις του λαού δεν έλλειψαν, ως είνε ευνόητον, πολύ δε μάλλον διότι κατ΄ εκείνας τας ημέρας είχε δημοσιευθεί εις τας ενταύθα εφημερίδας η διέλευσις πλησίον της γης του μετεωρίτου Ραϊνμουθ».

Στις 26-27 Αυγούστου ο Σπ. Βουτσινάς εκπροσώπησε την Α.Ε.Τ.Ε. στο δεύτερο Πανιόνιο Συνέδριο που έγινε στην Ιθάκη.

Εκείνη τη χρονία η Αστρονομική Εταιρεία διέθετε αντιπροσώπους σε 28 πόλεις στο εσωτερικό  και το εξωτερικό της Ελλάδας: Αθήνα, Πάτρα, Άρτα, Χανιά, Τρίκαλα, Ληξούρι, Αλμυρό, Θεσσαλονίκη, Βόλο,  Σάμο, Κυνουρία, Εύβοια, Κύπρο, Καλαμάτα, Θήβα, Νεμέα, Λαύριο, Κέα, Mulhouse, Ρώμη, Seine et Oise, Βιέννη, Παρίσι, New Jersey, Wilmington, Αλεξάνδρεια,  Μανσούρα και Λιέγη.

Ήδη όμως η δραστηριότητα της Εταιρείας εισερχόταν σε περίοδο οριστικής ύφεσης. Η μετάθεση του μαθηματικού Χρ. Αντίοχου στην Πρέβεζα και η αναχώρηση του γιατρού Θ. Στεφανίδη για την Κύπρο αποτέλεσαν χτύπημα. Η Αστρονομική Εταιρεία αδρανοποιήθηκε και ο πόλεμος έδωσε την οριστική διάλυση.

IV.       Η εκδοτική δραστηριότητα με επίκεντρο το         Αστεροσκοπείο

Πριν ακόμα την ίδρυση της “Αστρονομικής Εταιρείας”, ο Lamech είχε εκδόσει στην Κέρκυρα μια σειρά εργασιών, δύο από τις οποίες ήταν:

        “GRANDE CARTE DE LA LUNE/ Dessinee a main levee par/ Felix Lamech/ Directeur de l’ observatoire de Corfou/ Publication No 1/ Annee 1924/ CORFOU, IMPRIMERIE X.G.VLACHOS “.

   “LES VARIATIONS SUR LA LUNE/ NOTES EXTRAITES DU CAHIER D’ OBSERVATIONS/ DE L’ OBSERVATOIRE ASTRONOMIQUE DE CORFOU/ PAR/ FELIX LAMECH/ DIRECTEUR DE L’ OBSERVATOIRE DE CORFOU/ PUBLICATION No 4, – (ILLUSTREE)/ ANNEE 1926/ FASCICULE No 1/ IMPRIMERIE PHENIX -CORFOU”

Στο επάνω μέρος του εξωφύλλου αναφέρεται και στις δύο εκδόσεις:

OBSERVATOIRE ASTRONOMIQUE DE CORFOU STATION PRIVEE

CREE PAR MR F.LAMECH POUR AIDER AU DEVELOPPEMENT DE L’ ASTRONOMIE EN GRECE

Πολλά επιστημονικά άρθρα και χρονογραφήματα με την υπογραφή του είναι δημοσιευμένα στην εφημερίδα  «Κέρκυρα» μέχρι την αναχώρησή του:

Με την ίδρυση της “Αστρονομικής Εταιρείας”, σημαντική ενέργεια ήταν η έκδοση του περιοδικού “ΟΥΡΑΝΙΑ”, του οποίου η δομή ήταν αντιγραφή του αντίστοιχου γαλλικού δελτίου ” L’ Astrono­mie” στο οποίο βρίσκουμε συχνά δημοσιεύσεις του Lamech και άλλωνμελών της Εταιρείας. Αρκετά δελτία της “ΟΥΡΑΝΙΑΣ” σώζονται στην Κέρκυρα και από αυτά μπορούμε να εξάγουμε πολύτιμα συμπεράσματα για τη δραστηριότητα της Εταιρείας και τα μέλη της. H “ΟΥΡΑΝΙΑ” τυπωνόταν δίγλωσση (Ελληνικά, Γαλλικά), μερικές φορές τρίγλωσση (με Αγγλικά επί πλέον), ή και τετράγλωσση (με Γερμανικά), γεγονός σημαντικό για την εποχή, στην Κέρκυρα στο τυπογραφείο Βλάχου στην αρχή και στο τυπογραφείο Παπαδάτου από τον Απρίλη του 1928.

Εκδόθηκαν συνολικά πενήντα τέσσερα (54) τεύχη της ΟΥΡΑΝΙΑΣ, ενώ τον Απρίλη του 1931 η Εταιρεία έκδοσε το πρώτο τεύχος της σειράς ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ με τον τίτλο “ΑΙ ΒΡΟΧΑΙ ΤΟΥ 1930, ΤΑ ΠΙΘΑΝΑ ΑΙΤΙΑ ΑΥΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΑΣ”.

 V.        Ο αστρονόμος Ιωάννης Φωκάς

Ο Ιωάννης Ερρίκου Φωκάς γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1909 όπου τελείωσε και το Γυμνάσιο. Από ηλικία 16 χρόνων είχε ιδιαίτερη επίδοση στην Αστρονομία και μελετούσε σχετικά από ιταλικά, αγγλικά και γαλλικά. Αυτό κίνησε την προσοχή του Lamech ο οποίος και τον προσέλαβε ως βοηθό του. Εξ άλλου ο Φωκάς είχε ιδιαίτερη επίδοση και στο σχέδιο, οπότε η συμμετοχή του στη χαρτογράφηση της Σελήνης προσέλαβε μεγάλη σπουδαιότητα. Ο Lamech έδωσε το όνομα του Φωκά σε έναν από τους μέχρι τότε ανώνυμους κρατήρες της Σελήνης. Εκείνη την περίοδο ο Φωκάς εκτελεί πολλές παρατηρήσεις με το τηλεσκόπιο των 110 χλστμ για τον πλανήτη Κρόνο και άλλες με γυμνό μάτι των διαττόντων, του ζωδιακού φωτός κ.ά.

Το 1927 ιδρύεται η Αστρονομική Εταιρεία και καταλαμβάνει τη θέση του Γενικού Γραμματέα σε ηλικία μόλις 18 χρόνων. Από το 1929 οπότε o Lamech εγκαταλείπει την Κέρκυρα, παρέμεινε ο μόνος παρατηρητής στο Αστεροσκοπείο της Κέρκυρας και παρουσίασε μια πλούσια συγκομιδή ποικίλων αστρονομικών παρατηρήσεων. Σύντομα το Διοικητικό Συμβούλιο της Αστρονομικής Εταιρείας πρότεινε στον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Δ. Αιγηνήτη την πρόσληψή του στο Εθνικό Αστεροσκοπείο. Το 1931 ξεκινά σπουδές στο Πανεπιστήμιο και προσλαμβάνεται στο Εθνικό Αστεροσκοπείο όπου του διατίθεται το κατοπτρικό τηλεσκόπιο Ιωνίδου και ασχολείται ειδικά με τους μεταβλητούς αστέρες. Τότε λαμβάνει και τιμητικό δίπλωμα από την Αμερικανική Ένωση παρατηρητών μεταβλητών αστέρων.

Στις 23 Σεπτέμβρη 1934 διορίζεται δόκιμος στο Εθνικό Αστεροσκοπείο.

Κατά την περίοδο 1937-1939 εκτελεί πληθώρα παρατηρήσεων του Άρη και συντάσσει τον πρώτο ακριβή χάρτη του πλανήτη αυτού προκαλώντας διεθνές ενδιαφέρον. Ταυτόχρονα ασχολείται και με τον πλανήτη Δία κάνοντας σειρά παρατηρήσεων για τη συμπεριφορά διαφόρων σχηματισμών που παρατηρούνται στην ατμόσφαιρά του.

Κατά την περίοδο 1946-1956 αναδεικνύεται διεθνώς και από το 1957 ως το 1964 συνεργάζεται με τον καθηγητή Σ. Πλακίδη στο Αστρονομικό Ινστιτούτο της Πεντέλης. Τότε επιμελείται την εγκατάσταση του τηλεσκοπίου Νιούαλ και το σχετικό ερευνητικό πρόγραμμα. Εκείνα τα χρόνια πηγαίνει συχνά στη Γαλλία και εκτελεί παρατηρήσεις στο αστεροσκοπείο Πικ ντι Μιντί των Γαλλικών Πυρηναίων αναγνωριζόμενος διεθνώς στα θέματα πλανητών (ειδικά για τον Άρη και το Δία). Ανακηρύσσεται διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Παρισιού και εκλέγεται πρόεδρος στην αρ. 16 Επιτροπή της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης. Εγκαθίσταται πλέον μόνιμα στο Παρίσι και κατευθύνει την έρευνα των πλανητών σε διεθνή κλίμακα.

Αποτέλεσμα της έντονης δραστηριότητάς του ήταν εκτός των πολυαρίθμων παρατηρήσεων και η δημοσίευση δεκάδων επιστημονικών ανακοινώσεων στα Χρονικά του Αστεροσκοπείου Αθηνών, σε διεθνούς κύρους περιοδικά, στα χρονικά των Ακαδημιών Αθήνας και Παρισιού καθώς και στο διεθνή αστρονομικό τύπο. Πέθανε ξαφνικά στις 3 Γενάρη του 1969 κατά τη διάρκεια ενός σύντομου ταξιδιού του από το Παρίσι στην Αθήνα.

 VI.       Το περιεχόμενο της “ΟΥΡΑΝΙΑΣ”

 Ας δούμε τα σημαντικότερα κύρια άρθρα που δημοσιεύτηκαν στην “ΟΥΡΑΝΙΑ” σημειώνον­τας ότι υπήρχαν μόνιμες στήλες όπως:

l         Παρατηρήσεις των μελών της Εταιρείας

l         Επιστημονικά νέα – Διάφορα

l         Η κίνησις της Εταιρείας

l         Επιστημονικά νέα

l         Ανατολαί και δύσεις της Σελήνης

l         Μετεωρολογικές παρατηρήσεις

l         Ο ουρανός της Ελλάδας για τους μήνες μέχρι την έκδοση του επόμενου δελτίου

VII. Το καταστατικό της “Αστρονομικής  Εταιρείας της Ελλάδος”

(απόφαση 157/15-3-1927 του Πρωτοδικείου Κερκύρας)

 Άρθρον 1ον

Ιδρύεται εταιρία σκοπόν έχουσα την επικοινωνίαν μεταξύ των προσώπων άτιν ασχολούνται πρακτικώς ή θεωρητικώς εις την Αστρονομίαν, ή άτινα ενδιαφέρονται δια την ανάπτυξιν αυτής και την εξάπλωσιν της επιρροής της εν τη διαφωτίσει του ανθρωπίνου πνεύματος. Αι προσπάθειαι της εταιρίας αυτής τείνουσιν εις την προαγωγήν και την διάδοσιν της Αστρονομίας και την εκλαΐκευσιν των μέσων και των μεθόδων προς εκμθησιν αυτής. Δια την σύνθεσιν και την ανάπτυξίν της η εταιρία ποιείται έκκλησιν προς πάντας τους φίλους της επιστήμης και της προόδου.

Άρθρον 2ον

Τίτλος της Εταιρείας είναι “ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ”. Εδρεύει εν Κερκύρα.

           IX.       Τα μέλη της Αστρονομικής Εταιρείας της Ελλάδας

Από τα τεύχη της ΟΥΡΑΝΙΑΣ (μέχρι και το Γενάρη 1934) σχηματίζεται ο κατάλογος (551) μελών της Αστρονομικής Εταιρείας. Κατά μία πληροφορία, τα μέλη έφτασαν τα (800), αριθμός πιθανός αν λάβουμε υπόψην ότι στα μετά το Γενάρη του 1934 τεύχη που εκδόθηκαν δεν αναγράφονται πλέον τα νέα μέλη.

ΧΡΟΝΙΑ	ΝΕΑ ΜΕΛΗ
1927	81
1928	163
1929	77
1930	64
1931	48
1932	78
1933	35
1934 (Γεν)	5
	551

Η ποσοστιαία γεωγραφική κατανομή αυτών των (551) μελών είχε ως εξής:

ΤΟΠΟΣ	ΠΟΣΟΣΤΟ %
Κέρκυρα	40,00
Αθήνα-Πειραιάς	17,50
Πάτρα	7,00
Υπόλοιπη Ελλάδα	23,00
Αίγυπτος-Κύπρος	5,50
Ευρώπη	3,60
Η.Π.Α.	0,03
	100,00

Χ.  Εκτίμηση του έργου της «Αστρονομικής Εταιρείας της Ελλάδος»

Το έργο και η προσφορά της Α.Ε.Τ.Ε. είναι δύσκολο να εκτιμηθεί. Υπερνικώντας δυσκολίες επικοινωνίας που ακόμα και με τα σημερινά τεχνικά δεδομένα φαίνονται τεράστιες, κατόρθωσε να δημιουργήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο μελών και ανταποκριτών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Αν και ερασιτεχνικό σωματείο, συσπείρωσε γύρω της ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού επιστημονικού δυναμικού και εξασφάλισε συνεργασίες πολλών ξένων επιστημόνων. Μέσα από τις σελίδες της ΟΥΡΑΝΙΑΣ εκλαϊκεύτηκαν πολλές γνώσεις για τα ουράνια φαινόμενα και παρουσιάστηκαν σχετικά επιστημονικά προβλήματα της εποχής.

Σήμερα, τα εγχειρίδια Κερκυραϊκής ιστορίας παραλείπουν το σημαντικό αυτό κεφάλαιο με τη δραστηριότητα που εξελίχθηκε γύρω από το Αστεροσκοπείο. Πουθενά δεν γίνεται μνεία για το γαλλοτυνήσιο με τα σπασμένα ελληνικά ο οποίος ξεκινώντας από το μηδέν δημιούργησε μια κίνηση που όμοια της δεν ξαναγνώρισε από τότε ο Ελληνικός χώρος.

Εβδομήντα περίπου χρόνια από τη δημιουργία της πρώτης Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας ο Δήμος Κερκυραίων αποφάσισε να δώσει στους δρόμους που δημιουργήθηκαν στο ύψωμα Κογεβίνα μια σειρά ονομάτων που θυμίζουν την κίνηση της περιόδου 1924-1940. Πρόκειται για τις οδούς: Felix Lamech, Αστεροσκοπείου, Αχ. Φρειδερίκου και Σπ. Βουτσινά.

 

(βίντεο του Νίκου Γρηγορόπουλου)

* * *