Με αφορμή τον πρόσφατο εορτασμό του «Ρος Ασανά» (Πρωτοχρονιά) από τους συμπολίτες Ισραηλίτες στη Συναγωγή της Κέρκυρας, κάνουμε μια σύντομη αναφορά στη σημασία του όρου «Συναγωγή» και στην Κέρκυρα.
Τόπος λατρείας
Ο όρος «Συναγωγή» είναι συγγενής με τον όρο «ναός» που υποδηλώνει τον τόπο της Ιουδαϊκής λατρείας. Η Συναγωγή ως θεσμός χρονολογείται από την εποχή της Βαβυλώνιας αιχμαλωσίας, όταν, μετά την πρωτη καταστροφή του ναού το 586 π.Χ. δεν είναι πλέον δυνατή η προσφορά θυσιών και η λατρεία συνίσταται μόνο στην ανάγνωση του λόγου του Θεού και στην απάντηση σε αυτόν με προσευχή. Στην Παλαιστίνη εμφανίζονται Συναγωγές κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. και στην Αίγυπτο τον 3ο αιώνα π.Χ.
Όταν ανοικοδομείται ο Ναός, η Συναγωγή επιζεί σαν θρησκευτικό κέντρο και αφού απελευθερώνεται από τις, συνδεδεμένες με το Ναό και προορισμένες για το ιερατείο, εξωτερικές μορφές θυσιαστικής λατρείας, προσανατολίζεται σε μια πιο πνευματική λατρεία.
Μετά τη δεύτερη καταστροφή του Ναού από τους Ρωμαίους, το 70 μ.Χ., και τη Διασπορά που ακολουθεί, αρχίζουν να γίνονται Συναγωγές παντού όπου ζούν Εβραίοι. Οι πρώτες από αυτές έχουν σημαντικό ρόλο στη διάδοση του Χριστιανισμού.
Η τελετουργία και η οικοδομή
Την τελετουργία της Συναγωγής αποτελούν: η ανάγνωση περικοπής από την Πεντάτευχο, η ανάγνωση των προφητών (χαφταρά) και η απαγγελία προσευχών.
Αρχιτεκτονικά η Συναγωγή είναι λιτό οικοδόμημα και είχε αρχικά τετράγωνο σχήμα. Αργότερα, υπό την επίδραση της χριστιανικής αρχιτεκτονικής, παίρνει το σχήμα των Βασιλικών. Αποτελείται από μια κύρια αίθουσα που διαιρείται συνήθως σε τρία (μερικές φορές σε 5) κλίτη, χωρισμένα μεταξύ τους με κίονες. Υπάρχει το «εχάλ» όπου φυλάγονται οι κύλινδροι του Νόμου και η «τεβά» απ΄οπου γίνεται η ανάγνωση των γραφών.
Οι λειτουργίες γίνονται τα Σάββατα και τις γιορτές και για να ξεκινήσουν πρέπει να παρευρίσκονται τουλάχιστον δέκα άντρες.
Ελληνική Συναγωγή Κέρκυρας: η «Τεβά» (1980)
Ελληνική Συναγωγή Κέρκυρας: το «Εχάλ» όπου φυλάσσονται τα ιερά βιβλία (1980)
Παρουσία οκτώ αιώνων
Η Ισραηλιτική Κοινότητα του νησιού μας έχει μια συνεχή παρουσία οκτώ αιώνων στα κοινωνικά δρώμενα. Έφτασε στο μέγιστο της ακμής της στα τέλη του περασμένου αιώνα (25% του πληθυσμού της πόλης) και ακολούθησε φθίνουσα πορεία μετα τη “Συκοφαντία του αίματος” το 1891. Στις παραμονές του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ξεπερνούσε τις 2000 ψυχές. Τότε, οι θρησκευτικές ανάγκες εξυπηρετούνταν ανάλογα με την προέλευση (Γραίκοι ή Πουλιέζοι) από τέσσερις Συναγωγές που ακολουθούσαν το Σεφαραδικό τυπικό. Από αυτές διασώθηκε και λειτουργεί η Ελληνική (Scuola Greca) που είναι και η αρχαιότερη στο μέσο περίπου της οδού Βελισσαρίου.
Από το Ολοκαύτωμα διασώθηκε μόλις το 10% και σήμερα η Κοινότητα δεν ξεπερνά τα 100 άτομα που παραμένουν φύλακες της μακράς ιστορικής μνήμης.
Στην οδό Παλαιολόγου
Στην οδό Παλαιολόγου βρισκόνταν ως το 2ο Παγκόσμιο πόλεμο η Απουλιανή Συναγωγή η οποία εξυπηρετούσε τους ιταλικής και ισπανικής καταγωγής Ισραηλίτες της Κέρκυρας. Καταστράφηκε σε έναν από τους βομβαρδισμούς και σήμερα σώζεται ένα μικρό μέρος από το ιερό. Μια αναμνηστική πλάκα που τοποθετήθηκε χρόνια αργότερα, καταστράφηκε από αγνώστους το Νοέμβρη του 1988.
Τεχνική έκθεση που καταρτίστηκε παλαιότερα πρότεινε τρόπους ώστε να αναδειχτεί ο χώρος και τα σωζόμενα ίχνη της Απουλιανής Συναγωγής. Δυστυχώς δεν έγινε κάτι μέχρι τώρα και η ταυτόχρονη εφαρμογή δύο σχεδίων πόλεως αφαίρεσε σε πολύ μεγάλο βαθμό την πολεοδομική ταυτότητα της εβραϊκής συνοικίας της Κέρκυρας.
Γιώργος Ζούμπος
Όπως δημοσιεύτηκε στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 8/10/2016
* * *
Leave A Comment