Εκατό χρόνια συμπληρώνονται αυτές τις μέρες από την ίδρυση του Σοσιαλιστικού Όμιλου της Κέρκυρας. Στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος υπάρχουν αρκετές αναφορές στον Όμιλο, αλλά η πληρέστερη μελέτη έχει γίνει από το συμπολίτη Κώστα Θύμη και δημοσιεύτηκε στις 7 και 14 Αυγούστου 1989 στην «Ενημέρωση», ενώ στην αρχική της μορφή είχε δημοσιευτεί στις 22 Αυγούστου 1988 στην ίδια πάντα εφημερίδα. Στα επόμενα χρόνια δημοσιεύονται κάποιες πληροφορίες, οι οποίες συνήθως συμπληρώνουν μελέτες σχετικές με το Ντίνο Θεοτόκη, έναν από τους πρωτεργάτες του Ομίλου. Κατά τη διάρκεια έρευνας για τον εντοπισμό πρωτογενούς υλικού σχετικού με τον Όμιλο, δεν βρέθηκαν νέα στοιχεία. Ιδιωτικά αρχεία στα οποία ενδεχόμενα υπάρχει αξιοποιήσιμο υλικό, παραμένουν μη προσβάσιμα σε ερευνητές, και όπως φαίνεται θα μείνουν απροσπέλαστα για χρόνια ακόμα.
Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η συγγραφή, με βάση το υπάρχον υλικό, μιάς όσον το δυνατόν πληρέστερης μελέτης για τον Όμιλο στην οποία θα γίνει προσπάθεια να διευκρινιστεί μια σειρά ερωτηματικών.

Αρχές 20ου αιώνα

Από τα τέλη του 19ου αιώνα, η Κέρκυρα γνωρίζει αλματώδη βιομηχανική ανάπτυξη. Στα εργοστάσια και το λιμάνι απασχολούνται εκατοντάδες εργάτες που δουλεύουν 15-16 ώρες την ημέρα, κάτω από ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες εκμετάλλευσης και με εξευτελιστικά μεροκάματα. Κατά την περίοδο αυτή ιδρύονται στην Κέρκυρα: η «Εργατική Αδελφότης» (1887), ο «Σοσιαλιστικός Σύνδεσμος» (1894) και το 1897 το «Εργατικό Κέντρο», από τα αρχαιότερα της χώρας. Στη δύναμη του Εργατικού Κέντρου εντάσσονται λιμενεργάτες, βαρκάρηδες, αρτεργάτες, μυλεργάτες, μακαρονοποιοί, ραφτάδες, κουρείς, τσαγκαράδες, τσιγαράδες και πιθανόν και άλλοι. Στα 1910 ιδρύεται και ο «Εργατικός Σύνδεσμος Κέρκυρας» και στα 1911 ο «Σοσιαλιστικός Όμιλος» από εργάτες και μια ομάδα διανοούμενων, ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζουν οι: Ντίνος Θεοτόκης, Μάρκος Ζαβιτσιάνος, Νίκος Βαρότσης, Μάνθος Μεταλληνός, Σπύρος Νικοκάβουρας και άλλοι.

Το εργοστάσιο Δεσύλλα περί το 1960. Οι εφημερίδες των αρχών του 20ου αιώνα περιγράφουν με τα μελανότερα χρώματα τη ζωή των εργατών στην Κέρκυρα εκείνης της περιόδου και τον Ιούλη του 1912 γίνεται στου Δεσύλλα μια από τις πιο γνωστές απεργίες

Πρώτη Ιούνη 1911

Το σημερινό αφιέρωμα παρουσιάζει μέρος από δημοσιεύματα της κεφαλονίτικης εφημερίδας «Φωστήρ» (φ. 76/13-6-1911) που εντόπισε ο ιστορικός Πέτρος Πετράτος και τα οποία αναφέρονται και στην ίδρυση του Ομίλου.
Ο Σοσιαλιστικός Όμιλος ιδρύεται την 1η Ιούνη του 1911 και το γεγονός χαιρετίζει ο «Φωστήρ»:
«Από της πρώτης Ιουνίου η ωραία νήσος του Αλκινόου εισήλθεν επισήμως εις το Παγκόσμιον Τελεστήριον του Σοσιαλισμού διά της ιδρύσεως εν αυτή Σοσιαλιστικού συλλόγου υπό ευγενών και μεγαλοφρόνων τέκνων αυτής ως πρώτων τεσσαράκοντα μελών. Βεβαίως προ καιρού έσφυζεν εις τας φλέβας σφριγώντων νέων Κερκυραίων ουχί ο ύδρωψ των προλήψεων και των τίτλων και του κοντισμού το μπλε αίμα, αλλά το αίμα της πραγματικής ζωής και του αληθούς ανθρωπισμού, το αίμα το ζωηρώς ερυθρόν, το αίμα του απαναστάτου κοινωνικού εργάτου, του απαιτούντος τα καταπατηθέντα ιερά αυτού δικαιώματα.
Αι καρδίαι των πρώτων μελών ως τόσαι κρυπταί πυριτιδαποθήκαι ελαφράν μόνον προστριβήν εζήτουν, ίνα ανάψωσι και εκραγώσι προς καταστροφήν των πέριξ αυτών αυθαδώς ισταμένων προς την κοινήν προσκύνησιν τερατωδών ειδώλων των κατά Συνθήκην Κοινωνικών Ψευδών»
Ο «Φωστήρ» εκδίδεται από τον Ν. Μαζαράκη που διατηρούσε σχέσεις με το Σοσιαλιστικό Κέντρο της Κέρκυρας, οργάνωση η οποία προϋπήρχε του Ομίλου. Στο ίδιο φύλλο δημοσιεύεται και το παρακάτω ποίημα:

Στην Κέρκυρά μας
την κυρά μας

Σε γνωρίζω από την Φύσιν
που σου ‘δωσε στολισμόν,
σε γνωρίζω από την κλίσιν
προς τον Σοσιαλισμόν.

Από βάσανα βγαλμένον
πείνας, γύμνιας φοβερά
και σε λίγο ανδρειωμένον,
χαίρε Κέρκυρα κυρά.

Στις καρδιές σου κατοικούσε
πικραμένος, ντροπαλός
κι ένα στόμα καρτερούσε
να ντου πη «έβγα, εμπρός».

Άργιε νάλθη εκείν’ η ώρα
κι ήσαν όλοι σιωπηλοί,
γιατι τσώσκιαζε η μπόρα
των προλήψεων πολύ.

Δυστυχή παρηγορία!
Μόνη σώμενε να λες
«Σοσιαλισμ’ έβγ’ ανδρεία»
και μη βγαίνοντας να κλαις.

Κι ακαρτέρει, κι ακαρτέρει
ολοφάνερη ‘βγαρσιά
ένα εκτύπα τ’ άλλο χέρι
από την απελπισιά!

Τέλος μέσ’ στην πρώτη μέρα
του μηνός του Θεριστή
Σοσιαλισμού αγέρα
είδαμε να σκορπιστή
στων Φαιάκων το νησάκι,
στ’ Αλκιόνου τη γενιά
κι έτσι πάει κορδονάκι
μ’ αδελφή Κεφαλονιά.

Η «Σοσιαλιστική Δημοκρατία»

Ο Όμιλος εκδίδει από τις 12 Αυγούστου τη βραχύβια (6 φύλλα τα οποία σώζονται στην Αναγνωστική Εταιρεία) εφημερίδα «Σοσιαλιστική Δημοκρατία». Στα άρθρα της αποτυπώνεται ο βαθμός ανάπτυξης της μαρξιστικής σκέψης των ανθρώπων του «Σοσιαλιστικού Ομίλου». Φαίνεται καθαρά ότι έχουν γνώση των μαρξιστικών απόψεων για την οικονομία, έχουν συναίσθηση της διεθνιστικής ανάγκης, αλλά αντιλαμβάνονται την επικράτηση του Σοσιαλισμού κατά βάση με την οικονομική πάλη των εργατών. Πάλη που θα την κάνουν μάλιστα αποκλειστικά εργατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις, στις οποίες θα είναι οργανωμένοι οι εργάτες με «δική τους ιδεολογία» και «δικό τους πρόγραμμα».
Στο 4ο φύλλο της η «Σοσιαλιστική Δημοκρατία». σε άρθρο με τίτλο «ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ» αναφέρει:
«Γι΄ αυτό ο Σοσιαλισμός αποβλέπει με ενθουσιασμό εις τους εργάτες και από αυτούς και μόνους περιμένει τη νίκη του. Για να επιτύχουν οι Εργάτες τον μεγάλον αυτόν σκοπόν τους πρέπει βεβαίως να οργανωθούν σε ένα διεθνές και μεγάλο στράτευμα που να ανοίξει πόλεμο οικονομικό με την τάξη που αντιστέκεται στην πραγματοποίηση της Σοσιαλιστικής ιδέας.
Πρέπει δηλαδή να οργανωθούν σαν τάξη με δικά τους εντελώς συμφέροντα, με δική τους ιδεολογία και με δικό τους εξαιρετικό πρόγραμμα. Τον μεγάλον αυτόν διεθνή στρατό θα ετοιμάσουν τα κατά τόπους Συνδικάτα.»
Στο 5ο φύλλο με τίτλο «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ» λέει:
«Όσο ανεβαίνουν τα μεροδούλια τόσο τα κέρδη του εργοδότη ξεπέφτουν. Αν ο Δ. εργοδότης π.χ. κερδίζει 300 δρχ την ημέρα και μόλις οι 200 εργάτες του πάρουν 1 φράγκο την ημέρα παραπάνω, αυτουνού δε του μένουν παρά 100 φράγκα μόνο και μόλις λιγοστεύοντας οι ώρες αυξηθεί ο αριθμός των εργατών, τα 100 θα γίνουν 50 και με μία άλλη νίκη 25 και με μια αύξηση μεροδουλιού 15 ως που ο εργοδότης θα λείψη τελειωτικά.»
Αν όμως για τους τρόπους πραγματοποίησης της επανάστασης υπάρχει σύγχυση, εν τούτοις για το τι θα είναι ο Σοσιαλισμός, δεν υπάρχει σύγχυση.
Στο 3ο φύλλο, στο άρθρο με τίτλο «ΚΟΛΛΕΚΤΙΒΙΣΜΟΣ» γράφει για το σοσιαλισμό:
«Κράτος όμως σαν το σημερινό που είναι αντιπρόσωπος της πλουτοκρατίας αλλά κράτος εργατικό. Κράτος που δεν θα υποστηρίζει εκμετάλλευση καμία, αφού εκμετάλλευση δεν θα υπάρχει. Κράτος που θα έχει πολίτες εργάτες και εργάτριες και οργάνωση Δημοκρατική. Αληθινά δημοκρατική και όχι σαν τις σημερινές Δημοκρατίες. Διαχειριστές θα είναι με τη σειρά τους όλοι οι πολίτες…. Έτσι η συνολική ιδιοκτησία και δημοκρατική οργάνωση και διαχείριση αυτής θα είναι η νέα πολιτική και οικονομική μορφή της κοινωνίας.»

Στο Σ.Ε.Κ.Ε. και το Κ.Κ.Ε.

Ο Σοσιαλιστικός Όμιλος της Κέρκυρας, μαζί με άλλες τρεις επαρχιακές οργανώσεις (Καβάλας, Βόλου, Λάρισας) παίρνει μέρος στο ιδρυτικό συνέδριο του Σ.Ε.Κ.Ε. το 1918 και από τότε λειτουργεί σαν οργάνωσή του. Στο ιδρυτικό Συνέδριο εκπροσωπείται από τους: Φρ. Τζουλάτης και Σίδερη ο οποίος παίρνει μέρος στο συνέδριο σαν βουλευτής. Γραμματέας του Συνεδρίου ήταν ο Μ. Οικονόμου, στέλεχος τότε της Σοσιαλιστικής Νεολαίας Αθήνας, φοιτητής γεννημένος στην Κέρκυρα το 1896. Αντιπρόσωποι της Οργάνωσης μετέχουν σε όλα τα συνέδρια και συνδιασκέψεις του Κόμματος το οποίο από το1924 μετονομάζεται σε Κ.Κ.Ε.

Γιώργος Ζούμπος
http://bibliokerkyra.blogspot.it/

όπως δημοσιεύτηκε στην εφημ. «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 04-06-2011

 

* * *

Διαβάστε επίσης...